تبارشناسي انگاره شيطان در تورات و قرآن كريم

انگاره شيطان در متون ديني تورات و قرآن كريم همسو با مولفه هاي خداشناسي و هستي شناسي بازشناسي مي گردد. هستي شيطان در پنداره روايي تورات از ناهمساني يا فقدان وحدت وجودي بهره دارد و با صورت بندي متفاوت، روايي طبيعي و انتزاعي و با كاركردهاي گوناگون بازنمون شده است. شيطان در انگاره پيشا اسلامي از ماهيت اسطوره اي در ذيل رب الارباب پرستي خوانش شده است و دگرگوني روايي تورات از شيطان به عنوان موجودي آگاه، خيرخواه و با گمانه مستقل از خدا با كاركرد خاص به موجودي دورانديش، آزماينده و فريبكار، برآمده از شيوه پيدايي و پديد آمدن تورات در روند تاريخي، همزيستي، همكنشي با تمدن ها(ميان روداني) و پيوند با نظام گفتماني آنان است، ولي در رهيافت قرآني با محوريت توحيد، معناي نويني از آن ارائه شده است. تبار شيطان در روايتگري تورات از ماهيت الوهي اساطيري بهره داشته و كاركرد دوگانه او براي نظم زميني، ذيل خداي برتر قابل خوانش است، اما تبار شيطان در قرآن به عنوان آفريده خداوند و بهره مند از صفت اختيار با كاركرد همگون (وسوسه گر، گمراه كننده،...) روايت شده است. در اين جستار با بهره مندي از شيوه معناشناختي هم زماني و درزماني و مولفه هاي همبسته با آن به بازخواني تبارشيطان از جهت چيستي و كاركردي در متون تورات و قرآن كريم پرداخته و تلاش شده تفاوتهاي روايي آن را آشكار سازد.