معناشناسي ساختاري واژه «ضرب» در قرآن كريم

واژه ضرب از جمله واژه‌هاي پيچيده در زبان عربي است كه به‌زعم برخي از قديمي‌ترين لغويان متقدم براي جميع اعمال به كار مي‌رود. از اين‌رو فهم دقيق مفاهيم ضرب در قرآن و دستيابي به لايه‌هاي معنايي آن نيازمند انجام مطالعه‌اي روشمند است. معناشناسي ساختاري يكي از روش‌هاي مطالعات قرآني است كه به استخراج معناي نهفته در متن با در نظر گرفتن شبكه‌اي از روابط مفهومي مي‌پردازد. پژوهش حاضر بر مبناي روابط همنشين و جانشين و با رويكرد ساخت‌گرا درصدد كشف مؤلفه‌هاي معنايي »ضرب « است. تلاش شده است با تحليل معنايي واژگاني كه در يك حوزه معنايي با ضرب قرار دارند و در دو محور همنشيني و جانشيني، جايگاه معنايي ضرب در قرآن تبيين شود. مؤلفه‌هاي معنايي »ضرب « كه از طريق روابط همنشين به آن دست يافته شد عبارتند از: اتصال، پيوستن، بستن، ترك كردن، روي‌گرداندن، بهم پيچيدن، آشكار شدن، احاطه كردن و نيز فعلي همراه با بروز و ظهور خارجي، قدرت، سنگيني و ايجاد اثر و تغيير. همچنين مؤلفه‌هاي معنايي رفتن، بريدن، ترك كردن، روي‌گرداندن، احاطه، پوشاندن، بهم فشردن و درهم پيچيدن از طريق محور جانشيني »ضرب « قابل دستيابي هستند.