تنوع ژنتيكي صفات مختلف زراعي در ژنوتيپ‌هاي برنج (Oryza sativa L.)

Genetic Diversity of Different Agronomic Traits in Rice Genotypes (Oryza sativa L.)

برنج يكي از مهمترين محصولات استراتژيك است كه به‌عنوان غذاي اصلي مردم در جهان به شمار مي‌رود. در همين راستا آزمايشي با 30 ژنوتيپ بومي و اصلاح شده برنج در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در مزرعه پژوهشي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري در سال 1395-96 با چهار تكرار به اجرا درآمد. صفات مورد مطالعه، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه، تعداد كل دانه، تعداد دانه پر، تعداد دانه پوك، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت، شاخص كلروفيل و طول دوره رويش بود. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه ژنوتيپ‌ها از نظر صفات مورد بررسي اختلاف معني‌داري دارند كه بر وجود تنوع ژنتيكي بين ژنوتيپ‌ها دلالت دارد. نتايج مقايسات ميانگين نشان داد كه بيشترين ميانگين تعداد كل دانه و تعداد دانه پر در خوشه متعلق به ژنوتيپ كشوري بود. نتايج تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي نشان داد كه پنج مؤلفه اول،050/78 درصد از تغييرات كل داده‌ها را محاسبه نمودند. تجزيه خوشه‌اي به روش جفت گروه بدون وزن با ميانگين حسابي (UPGMA) و با معيار فاصله اقليدسي براي صفات مورد بررسي، ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه را در پنج گروه تفكيك كرد.

Rice is one of the most important strategic products that is considered to be the main food of the world. In this regard, an experiment was conducted with 30 native and modified rice genotypes in a randomized complete block design at research farm of Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources with four replications in 2016-2017. The studied traits were plant height, length of panicles, number of effective tillers, total number of grains, number of unfilled grains, number of filled grains, 1000-grain weight, biological yield, grain yield, harvest index, chlorophyll index and growth period. The results of analysis of variance showed that genotypes have a significant difference in terms of traits, which indicates the existence of genetic variation among genotypes. The results of mean comparisons showed that the highest mean total number of grains and number of filled grains in the cluster belonged to the genotype of the Keshvari. The results of principal components analysis showed that the first five principal components accounted for 78.050% of the total variation. The cluster analysis by Unweighted Pair Group Method Arithmetic (UPGMA) method and with the euclidean distance criterion for studied traits, genotypes studied were divided into five groups.