بررسي راهبردهاي دستكاري ايدئولوژيك در فيلم‌هاي دوبله‌شده از انگليسي به فارسي: موردپژوهشي دوبله‌هاي بعد از انقلاب اسلامي در ايران

ادبيات ترجمه‌شده، به‌ويژه فيلم‌هاي دوبله‌شده اغلب تحت تأثير ايدئولوژي حاكم بر جامعة مقصد دستخوش دخل و تصرف قرار گرفته است. پژوهش حاضر با استفاده از روشي توصيفي‌كمي در صدد است به بررسي جنبه‌هاي ايدئولوژيك اين دستكاري‌ها در فيلم‌هاي دوبله‌شده و پخش‌شده از صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران در سه دولت متفاوت بعد از انقلاب اسلامي بپردازد. در اين تحقيق با استفاده از مدل دستكاري دوكات (2007)، دستكاري‌هاي برون‌متني و درون‌متني در نُه فيلم تاريخي‌ماجراجويي دوبله‌شده از انگليسي به فارسي در بازه‌هاي زماني ۷۶-84، 84-92 و 92-97 بررسي شد. همچنين تلاش شد دلايل اين دستكاري‌ها از ديدگاه سياست‌هاي دولت‌هاي حاكم و ارزش‌هاي غالب بر آن مشخص شود. از آنجايي كه متن ديداري‌شنيداري داراي عناصر غيركلامي مانند تصوير، صدا و موسيقي است كه آن را از متن نوشتاري متمايز مي‌سازد، در اين تحقيق مدل دستكاري دوكات (2007) با توجه به ويژگي‌هاي خاص متون ديداري‌شنيداري سازگار شده است. بدين‌منظور، هر تكنيك دستكاري ترجمه به دو زيرشاخة كلام‌محور و غيركلام‌محور تقسيم شده است. پس از تحليل جامع فيلم‌ها، پنج تكنيك دستكاري شامل اضافه، حذف، جايگزيني، تضعيف و تقويت شناسايي شد كه در فرايند دوبله به‌كار گرفته شده است. نتايج نشان مي‌دهند كه اغلب دستكاري‌ها در دولت اصولگرايان به‌ويژه در بازة زماني 84-92 اتفاق افتاده است. تكنيك غالب در دولت اصولگرايان جايگزيني و حذف و در دولت اصلاح‌طلبان تضعيف بوده است. ديگر اينكه دستكاري‌هاي غيركلام‌محور سهم بيشتري در دستكاري فيلم‌هاي دوبله‌شده داشته‌اند. ‌