استعاره و آفرينش معنا در سخن شاعرانه (بررسي آراي پل ريكور در كتاب استعاره زنده با تكيه بر چكامه تيره بختي اثر آلفرددو ويني)

كتاب استعاره زنده ريكور كتابي بنيادين در باب استعاره است. ريكور معتقد است استعاره، به‌ويژه در منش يكتاي زبان شاعرانه رخ مي‌دهد. از اين رو، پرسش اصلي مقاله حاضر آن است كه از منظر ريكور چگونه استعاره در سخن شاعرانه معنا مي‌آفريند؟ فرضيه مقاله آن است كه بايد براي آشكارسازي پاسخ ريكور به اين پرسش، سه مقولة مقايسهگري، شمايل‌گونگي معنا و تصوير شاعرانه را تحت عنوان «نظريه جايسپاري» و دو مقوله چندمعنايي و ارجاعگري را تحت عنوان «نظريه ميانكنش» تعيين و تعريف كرد. بر اين اساس، هدف مقالة حاضر آن است كه با روش تفسير و با تكيه بر چكامه تيرهبختي اثر ويني دو نظريه جايسپاري و ميانكنش را تشريح كند. ايضاح اين دو نظريه نشان مي‌دهد كه معنا در زبان شاعرانه شمايلي است. شمايل‌گونگي معنا در زبان شاعرانه حاصل «خنثي‌كردن» واقعيت و پَروبال دادن به خيال است و اين يعني خيال، واقعيت را «تعليق» مي‌كند. در اينجا استعاره با شمايل يكي مي‌شود بدينمعنا كه استعاره واژه‌ها را از معناي سرراست‌شان در كاربرد روزانه جدا مي‌كند و سپس كاربرد واژه‌ها را با گشودن سوية خيالي معنا چندان گسترش مي‌دهد كه بيان واقعيت شاعرانه ممكن شود. در شعر به‌دليل حضور همة زيرمعناهاي ممكن واژه‌ها ارجاع سخن به حالت تعليق در ميآيد. استعاره با مقايسهگري ايده‌هاي گوناگون نه‌تنها مناسبات معنايي پنهان ميان آن‌ها را آشكار مي‌كند، بلكه خالق مناسبات جديد ميان آن‌هاست. نيروي محرك اين آفرينش معنا، همانندسازي است. اين فرايند يگانهگر، مبتني بر شهودي ناگهاني است كه پيكربندي پيشين زبان را دستكاري مي‌كند و ساختاري جديد مي‌آفريند.