ارزيابي شاخص‌هاي تحمل به تنش خشكي لاين‌هاي اميدبخش كلزا (Brassica napus L.) در شرايط تغيير تاريخ كاشت

Evaluation of Drought Tolerance Indices of Promising Canola Lines (Brassica napus L.) at Changes in Planting Date

به منظور ارزيابي شاخص‌هاي تحمل به خشكي در لاين‌هاي اميدبخش كلزا تحت تأثير تاريخ كاشت آزمايشي به صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه پژوهشي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج در دو سال زراعي 95-1394 و 96-1395 اجرا شد. در اين آزمايش تاريخ كاشت در دو زمان 20 مهر و 10 آبان در كرت‌هاي اصلي و لاين‌هاي اميد-بخش شامل L1112، L1091، L1093، L1206، Okapi در كرت‌هاي فرعي در نظر گرفته شدند. براي ارزيابي شاخص‌هاي مختلف فيزيولوژيكي تحمل به تنش خشكي، دو محيط مجزا شامل آبياري معمول (شاهد) و قطع آبياري از مرحله خورجين‌دهي به بعد (تنش خشكي آخر فصل) در نظر گرفته شد. نتايج حاصل از تجزيه مركب داده‌ها نشان داد كه تنش خشكي آخر فصل و تأخير در كاشت سبب كاهش عملكرد تمامي لاين‌ها شد. در ارزيابي لاين‌ها شاخص‌هاي ميانگين هندسي بهره‌وري، شاخص تحمل به تنش و ميانگين بهره‌وري به‌ عنوان شاخص‌هاي برتر جهت شناسايي لاين متحمل انتخاب گرديدند. با توجه به نتايج شاخص ها لايني كه بتواند در تناوب با گندم پاييزه كشت شده و از طرف ديگر به تنش كمبود آب در انتهاي فصل رشد تحمل خوبي نشان داده و كمترين ميزان افت عملكرد دانه را داشته باشد، لاينL1206 بوده كه به عنوان لاين برتر در اين تحقيق معرفي گرديد.

In order to evaluate drought tolerance indices in promising canola lines affected by planting date, a split plot experiment with randomized complete block design with three replications at research field of Seed and Plant Improvement Research Institute of Karaj, Iran was conducted in 2015-16 and 2016-17. In this study, sowing dates were October 20 (normal) and November 10 (delayed planting) in the main plots, and promising canola lines including L1112, L1091, L1093, L1206 and Okapi were included in the sub-plots. To evaluate different physiological indices of drought tolerance, two separate environments were considered including normal irrigation (control) and irrigation interruption from the pod formation stage to the next (late season drought stress). The results of combined analysis showed that late season drought stress and delayed planting date reduced the yield in all studied lines. Geometric Mean Productivity, Stress Tolerance Index, and Mean Productivity have been selected as superior indices in order to recognizing tolerance line in this study. According to the results of this experiment, line L1206 was introduced as the top line in this study, which is likely to be cultivated in rotation with autumn wheat and, on the other hand, withstand water deficit stress at the end of the growing season.