مروري بر اسباب و علل بيماري هاي انسدادي روده (قولنج) از ديدگاه حكيم جرجاني

A review of bowel obstruction disease (Gholonj) from the viewpoint of Jorjani

سابقه و هدف: انسدادهاي گوارشي از مهم‌ترين اختلالات دستگاه گوارش محسوب مي‌شوند كه ممكن است به دلايل مكانيكي يا عملكردي بروز نمايد. اداره انسداد‌هاي عملكردي گوارشي اغلب غير جراحي و حمايتي است. رويكرد جديد سازمان بهداشت جهاني WHO در بكارگيري تجربيات اقوام مختلف بشري كه تحت عنوان طب‌هاي سنتي دسته‌بندي شده‌اند استفاده از اين مكاتب را در درمان انواع بيماري‌ها به منظور كاهش هزينه‌ها و خطرات ناشي از روش‌هاي تشخيصي و درماني ناگزير مي‌سازد. اين مقاله با هدف مروري بر نظرات حكيم جرجاني در خصوص بيماري قولنج و علل و علايم تشخيصي آن انجام گرفته است. مواد و روش‌ها: پژوهش در اين مطالعه مروري محتواي كتب ذخيره خوارزمشاهي و الأغراض الطبيه و المباحث العلائيه بودند. داده‌ها به‌روش يادداشت برداري جمع آوري گرديده و تحت تجزيه و تحليل محتوايي قرار گرفت. يافته‌ها: حكيم جرجاني قولنج را نوعي بيماري خاص روده‌ها مي‌داند كه با درد و اختلال در دفع مدفوع تظاهر مي‌يابد و اين بيماري اغلب در كولون اتفاق مي‌افتد.از ديدگاه جرجاني انسداد روده باريك از تعريف قولنج حقيقي خارج گرديده و تحت عنوان ايلئوس بيان مي‌شود. وي اسباب قولنج را در پنج دسته قولنج ثفلي، سدي، ريحي، ورمي و التوايي طبقه‌بندي كرده و عوامل مستعد كننده و نيز درمان هر يك را به تفضيل بيان نموده است. نتيجه‌گيري: بنظر مي‌رسد كه راهكارهاي ارائه شده در اين زمينه مي‌تواند به عنوان پايه‌اي جهت انجام فعاليت‌هاي پژوهشي مدنظر قرار گيرد؛ با اين هدف كه راهكارهاي درماني ساده و موثر جهت اداره بهتر اين اختلال ارائه گردد.

Background and Purpose: Bowel obstruction is one of gastrointestinal disorders that may occur due to mechanical or functional causes. Management of functional gastrointestinal obstructions is often non-surgical or supportive. Based on the new strategy of the World Health Organization on the use of human experiences of different ethnic groups, it is recommended to use traditional medicine recommendations in the managing of various diseases, to reduce the costs and risks of diagnostic and therapeutic procedures. This paper discusses the perspectives of Jorjani about causes and diagnosis of Gholonj disease. Methods and Materials: Research in this review was based on contents of Jorjani’s books such as Zakhireh Kharazmshahi and Alaghraz Altebbie. The data collected was analyzed under content analysis. Conclusion: It seems that some his instructions can be considered for research activities and better management of these disorders. Results: In viewpoint of Jorjani , Gholonj is a bowel disease characterized by abdominal pain and disturbed defecation and often occurs in the colon. He intestinal obstruction called ileus. He classified causes of gholonj disease in five categories: Sofli, Soddi, Ryhi, Varami , Eltevaei and also has been introduced the risk factors and treatments of each one.