پديد آورندگان :
شجاعي برجوئي، سعيد دانشگاه يزد - دانشكده منابع طبيعي و كويرشناسي - گروه محيط زيست، يزد، ايران , عظيم زاده، حميدرضا دانشگاه يزد - دانشكده منابع طبيعي و كويرشناسي - گروه محيط زيست، يزد، ايران , مصلح آراني، اصغر دانشگاه يزد - دانشكده منابع طبيعي و كويرشناسي - گروه محيط زيست، يزد، ايران
كليدواژه :
فلزات سنگين , آلودگي , غبار ريزشي , صنايع
چكيده فارسي :
مقدمه: فلزات سنگين غبار ريزشي از عوامل شناخته شده بيماري‌زاي انساني هستند. اين مطالعه با هدف شناسايي منابع احتمالي، ارزيابي دسترس‌پذيري و درجه آلودگي فلزات سنگين غبار ريزشي با استفاده از شاخص‌هاي SDM، CF، ER و PERI انجام شد.
روش‌ها: پژوهش حاضر يك مطالعه توصيفي، تحليلي و مقطعي بود كه در فصل پاييز با نصب 35 نمونه بردار از نوع چمن مصنوعي براي جمع‌آوري غبار ريزشي در پيرامون صنايع خاك چيني، كاشي سراميك، شن ماسه و شيشه اردكان اجرا شد. غلظت فلزات سنگين در غبار با استفاده از دستگاه ICP-MS اندازه‌گيري شد. كليه آناليزهاي آماري و محاسبه شاخص ها در نرم‌افزارهاي SPSS نسخه 22 و Excel نسخه 2016 صورت گرفت.
نتايج: ترتيب ميانگين غلظت عناصر در غبار به صورت منگنز> واناديوم> كروم> نيكل> مس> آرسنيك> كبالت بود. مقايسه غلظت عناصر غبار با غلظت زمينه و نتايج آزمون هاي تحليل مؤلفه اصلي و همبستگي نشان داد، غلظت كليه فلزات غبار احتمالاً تحت تأثير دو منبع انسان ساخت در منطقه است. بيشترين و كمترين شاخص درجه اشباع به ترتيب براي منگنز و كبالت به دست آمد. بر اساس شاخص CF فلزات منگنز، كبالت و واناديوم به ترتيب در طبقات كم، متوسط و زياد آلودگي بودند. همچنين آرسنيك، كروم و نيكل در كلاس هاي متوسط تا زياد و مس در كلاس هاي كم تا زياد دسته‌بندي شدند. بر اساس شاخص هاي ERP و PERI فلزات سنگين در كلاس كم آلودگي قرار گرفتند.
چكيده لاتين :
Background: Heavy metals in falling dust are known pathogens for humans. The aim of this
study was to identify potential sources, availability assessment, and degree of contamination
of heavy metals in falling dust using SDM, CF, ER, and PERI indices.
Methods: This descriptive-analytical cross-sectional study was carried out in autumn by
installing 35 samplers of artificial grass to collect falling dust around Khak-e-chini, ceramic
tile, sand and gravel, and Ardakan Glass industries. Heavy metals concentration in dust was
measured using ICP-MS. All statistical analyses and calculations of indices were performed
in SPSS 22 and Excel 2016.
Results: The order of mean concentration of elements in the dust was manganese>
vanadium> chromium> nickel> copper> arsenic> cobalt. Comparison of the concentration of
dust elements with the background concentration and the results of principal component
analysis and correlation tests showed that the concentration of all metals in the dust is
probably influenced by two man-made sources in the area. The highest and lowest saturation
degrees obtained were for manganese and cobalt, respectively. Based on the CF index, the
manganese, cobalt, and vanadium were in low, medium, and high levels of pollution,
respectively. Also, Arsenic, chromium, and nickel were classified in medium to high and
copper in low to high classes. According to ERP and PERI indices, all heavy metals were
classified in low pollution class.
Conclusion: The investigated industries in this study have an important role in increasing the
concentration and mobility of heavy metals in falling dust.
