اصول اخلاق زيستي در نهاد خانواده از منظر اسلام

Principles of Bioethics in the Institution of the Family from the Perspective of Islam

چكيده زمينه و هدف: نهاد خانواده از منظر آموزه‌هاي اسلامي داراي اهميت فراواني است كه فقدان و يا تهديد آن ممكن است تبعات جبران‌ناپذيري در حيطه اخلاقي و اجتماعي در پي داشته باشد. به همين دليل توجه به آموزه‌هاي اخلاقي اسلام و بررسي اصول اخلاق زيستي در باب نهاد خانواده به عنوان هدف اصلي پژوهش حاضر انتخاب شده است. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه، با روش توصيفي ـ تحليلي (روش كتابخانه‌اي)، به بررسي آموزه‌هاي اخلاقي اسلام در باب نهاد خانواده پرداخته و اطلاعات نيز به شيوه اسنادي و بهره‌گيري از متون فقهي و حقوقي جمع‌آوري شد. يافته‌ها: برپايي و تداوم نهاد خانواده از منظر آموزه‌هاي اسلامي نيازمند رعايت اصول و شرايطي است كه از حيث اخلاقي، مروج اخلاق فردي و اجتماعي نيز تلقي مي‌شوند. اين اصول شامل رابطه مودت‌آميز، تكريم اعضاي خانواده از سوي يكديگر، حُسن معاشرت، توافق و تفاهم، صداقت و شكيبايي، وفاداري و امانتداري، رازداي و عيب‌پوشي، تقسيم وظايف بر مبناي عدالت است كه كاربست اين اصول الگويي براي ترويج اخلاق در جامعه تلقي مي‌شود. نتيجه‌گيري: نظام اخلاقي اسلامي با تكيه بر نهاد خانواده مي‌تواند زمينه‌ساز نسلي متعهد و متعالي گردد كه هم ارزش‌هاي الهي را سرلوحه رفتار فردي، خانوادگي و اجتماعي قرار دهد و هم با چالش‌هاي دنياي مدرن كه نهاد خانواده را هدف گرفته است، مقابله كند. بر اين اساس، سوابق نظام‌هاي اخلاقي غير ديني، نشان‌دهنده بي‌اثربودن آن‌ها در مطلوبيت‌بخشي به اين نهاد و گاه در تعارض با مصالح عاليه آن است.

Background and Aim: The concept of the family has a great importance from the perspective of Islamic teachings, the absence or threat of which may have irreparable consequences in the moral and social spheres. For this reason, paying attention to the moral teachings of Islam and examining the principles of bioethics on the institution of the family has been selected as the main purpose of this study. Materials and Methods: In this study, by descriptive-analytical method (library method), the moral teachings of Islam about the institution of the family were studied and information was collected through documentary methods and using jurisprudential and legal texts. Findings: The establishment and continuity of the family institution from the perspective of Islamic teachings requires the observance of principles and conditions that are morally considered to be the promoters of individual and social morality. These principles include long-term relationship, respect for family members, good fellowship, agreement and understanding, honesty and patience, loyalty and trustworthiness, secrecy and fault, division of duties based on justice, which is considered a model for promoting morality in society. Conclusion: Relying on the institution of the family, the Islamic moral system can pave the way for a committed and transcendent generation that puts both divine values at the forefront of individual, family, and social behavior and confronts the challenges of the modern world that target the institution of the family. Accordingly, the history of secular moral systems shows that they are ineffective in making this institution desirable and sometimes in conflict with its higher interests.