غايت‌شناسي نقد و تصحيح متون

در يكصد سال گذشته كه تصحيح متون با روش‌هاي جديدتر در ايران متداول شده، شاهد تصحيح فراوان متون كهن بوده‌ايم. اين تصحيحات، عموماً نوعي تقليد و كپي‌برداري روش‌شناسانه از كارهاي بزرگاني مانند محمد قزويني، ملك‌الشعراي بهار، جلال‌الدين همايي، مجتبي مينوي و چند تن ديگر از استادان بزرگ اين فن بوده كه در آنها به ساختار ظاهري متنِ عرضه‌شده بسنده شده‌است؛ هرچند استادان بزرگي نيز در همين دوره به توسعه و رشد اين فن كمك كرده و تصحيحات برجسته‌اي انجام داده‌اند. يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي تصحيح متن در ايران معاصر، بي‌توجهي به مباني نظري دانش تصحيح متن يا متن‌پژوهي است. فقر مباني نظري، در بيشتر موارد، تصحيح متون فارسي را در حد يك مقابله ساده و مكانيكي با صفحه‌آرايي‌هاي علمي‌نما تنزل داده‌است. با توجه به ضرورت گفتمان‌سازي نظري در حوزه نقد و تصحيح متون، اين نوشتار به سهم خود مي‌كوشد تا به بررسي، تبيين و نقد غايت‌شناسي تصحيح متون در نگاه‌هاي گوناگون سنتي، مدرن و پسامدرن بپردازد. همچنين ارتباط ميان فهم مخاطب و تصحيح متن به عنوان اصلي فراموش‌شده در حوزه‌هاي تئوريك تصحيح، مورد نقد و بررسي قرار گرفته‌است.