شرط متاخر و كاربرد آن در حقوق ايران

Succedent Clause and its Application in Iranian Law

عقل آدمي رتبه علّت را از آن رو كه در وجود معلول تأثير مي‌گذارد مقدم بر معلول مي‌داند، و ميان علّت و معلول تقارن زماني قائل است بدين معني كه در زمان وجود معلول بايد علّت تامّه يعني سبب، شرط و عدم مانع محقّق و موجود باشد. با اين وجود در حقوق و فقه مصاديقي يافت مي‌شود كه شرط در كنار سبب و عدم مانع، عليرغم تأخّر از مشروط (معلول) بر آن تأثير قهقرايي مي‌گذارد. تأثير اجازه مالك بر عقد فضولي به نحو كشف حقيقي، قبول محال عليه در حواله، قبول موصي له در وصيت تمليكي، عمل عامل در جعاله، قبض در عقود عيني، تعليق در عقود و قرارداد، پيش‌بيني نقض قرارداد، قرارداد پيش فروش آپارتمان، اجاره به شرط تمليك از مصاديق برجسته‌ي آن بشمار مي‌آيند. شرط متأخّر در حقيقت به يك تعليق بر مي‌گردد بدين شكل كه معلول گرچه به صورت بالقوه وضع شده ولي فعليّت و تحقّق آثارش منوط به تحقّق معلّق عليه است، در اين جستار تقريرات آخوند خراساني، ميرزاي نائيني و امام خميني(ره) از شرط متأخر ارائه شده است و بر امكانِ تأثير شرط متأخّر در مشروط متقدّم در عالم اعتبار تأكيد شده است و قياس امور اعتباري با امور خارجي و عقلي قياس مع الفارق تلقي شده است.

The brain of humankind know the cause and subsequent of it, existance of effect, prior to the fact of effect in manner of influence and believe that between cause and effect is a temporal simultenously which means in time of existance of effect the perfect cause (i.e. cause, clause and lack of impediment) shall be had fulfilled and came into existance. Nevertheless, in law and jurisprudence found cases which clause despite of succedent to contingent (effect) adjacent to cause and lack of impediment, take a retrogressive effect. The influence of permission of owner on cases which a person contract on others property without their consent, the accept of assignee in assignment, as well as accept of legatee in legacy, the act of actor in enunciation, delivery in debt base contract, in actual figure out, are the prominent cases of it. In present inquiry, the works and literatures of Akhound Khorasani, Mirza-E- Naeini, Imam Khomeini and Shahid Sadr about Succedent clause presented and stressed on possibility of influence of Succedent clause in subsequent contingent in abstraction AL matters and take account the analogy of abstraction AL matters with external and rational subjects as well as interval analogy