بررسي آثار تغيير اقليم در مناطق نيمه‌خشك بر بازار محصولات كشاورزي

تغيير اقليم در واقع تغيير برگشت‌ناپذير در متوسط شرايط آب‌وهوايي است. اين پديده دامنه زماني و مكاني وسيعي دارد و به دنبال آن دامنۀ اثرگذاري گسترده بر بخش‌هاي مختلف اقتصادي ازجمله منابع آب و كشاورزي خواهد داشت. قسمت عمده‌اي (77 درصد) از محصولات زراعي كشاورزي توليدي كشور در مناطق نيمه‌خشك توليد مي‌گردد و تغييرات اقليمي مي‌تواند بر توليدات كشاورزي در اين مناطق اثرگذار باشد. در اين راستا، هدف مطالعه‌ي حاضر بررسي آثار تغيير اقليم در مناطق نيمه‌خشك، بر بازار (قيمت، درآمد، توليد، صادرات و واردات) محصولات كشاورزي كشور است. به‌منظور بررسي چالش‌هاي ناشي از تغييرات آب‌و‌هوا از ديدگاه اقتصادي، رهيافتي كه تصويري دقيق از بخش كشاورزي و روابط درون آن را فراهم كند، ضروري مي‌باشد. به همين دليل از الگو چندبازاره كشاورزي استفاده شده است. براي اين منظور اقدام به پهنه‌بندي زيراقليم‌ نيمه‌خشك به روش دومارتن اصلاح شده گرديد. همچنين جهت شبيه‌سازي اثرات تغيير اقليم، عملكرد محصولات زراعي اعم از گندم آبي و ديم، جو آبي و ديم، و ذرت دانه‌اي با استفاده از تغييرات دما و بارش و ضرايب پاسخ عملكرد، محاسبه شد. سپس تابع تقاضاي محصولات مختلف با استفاده از كشش‌ تابع تقاضا برآورد گرديد. نتايج تحقيق نشان داد كه تا سال‌ 2025 (افق 1404) تغييرات آب‌وهوايي، باعث تغييرات متفاوتي مانند تغيير در عملكرد، سطح زيركشت و آب در دسترس در محصولات منتخب، مي‌گردد كه اين امر باعث تغيير در قيمت اين محصولات خواهد شد و اغلب قيمت آن‌ها را افزايش مي‌دهد. همچنين نتايج تحقيق نشان داد تغييرات صورت گرفته در محصولات باعث افزايش در درآمد بهره‌برداران كشاورزي شده و ميزان خالص صادرات اين محصولات را كاهش مي‌دهد. در اين راستا پيشنهاد مي‌شود سياست حمايتي قيمتي و غير قيمتي مناسب براي حمايت از توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان اين محصولات اتخاذ گردد تا آثار تغييرات اقليمي بر بخش كشاورزي قابل‌كنترل و برنامه‌ريزي گردد. همچنين توليد محصولات گندم ديم، جو آبي، جو ديم و ذرت دانه‌اي در زير اقليم‌هاي خشك گرم و خشك سرد و محصول گندم آبي در زير اقليم خشك گرم و محصولات گندم آبي، جو ديم و ذرت دانه‌اي در زيراقليم خشك معتدل افزايش يابد.