بازشناسي انتظام هاي هندسيِ معماري ايران در آراء محققان

مطالعات انجام شده در حوزه هندسه در معماري ايراني بسيار دامنه دار و متفاوت است. در اين مطالعات، هندسه به معاني گوناگون مورد نظر قرار گرفته، و تبعا انواع مختلفي از انتظام هندسي در معماري ايران قابل شناسايي است. هر كدام از اين انتظام هاي هندسي به طور منفرد در پيشينه پژوهش در معماري ايران مورد مطالعه فراوان قرار گرفته اند. اهميت تبيين اين انتظام هاي هندسي در نسبت با يكديگر بسيار مهم و قابل توجه است و مي تواند از بسياري از خلط هاي رخ داده جلوگيري نمايد.با توجه به توضيحات ارايه شده مسيله اصلي اين پژوهش اين است كه: در آراء محققان معماري ايران، چه انواعي از انتظام هندسي را مي توان شناسايي كرد؟ و فرضيه اين پژوهش اين است كه انتظام هاي هندسي در معماري ايران، داراي اقسام و مراتب مختلفي است كه تاكنون به صورت واضح و روشني در كنار هم تبيين نشده اند. در اين تحقيق با روش تحليل محتواي كيفي، آراء محققان در حوزه هندسه مورد بررسي قرار گرفته است. انتخاب متون در اين پژوهش، بر اساس انتخاب هدفمند از ميان متوني كه به شبكه مفاهيم پيوسته با هندسه (مقولات اوليه)، در معماري ايران مرتبط هستند انتخاب و كدگذاري اوليه شده است. سپس متون انتخابي بر اساس مشابهت هاي موضوعي طبقه بندي و نام گذاري شدند (مقولات محوري) و مجددا همين مقولات محوري نيز در اساس مشابهت هاي موضوعي طبقه بندي و كدگذاري ثانويه شده اند. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان مي دهد كه انتظامهاي هندسي موجود در معماري ايران عبارتند از؛ انتظام هندسي ابعاد انساني، انتظام هندسي اقليمي، انتظام هندسي نيارش، انتظام هندسي زيبايي شناسي فرمي و انتظام هندسي زيبايي شناسي آرايه ها. لازم به ذكر است كه در نهايت اين انتظام هاي هندسي در يك منظومه درهم تنيده و غير قابل انفكاك به نام هندسه معماري ايراني تبلور مي يابند و لذا هدف اصلي از تبيين آنها كسب شناخت نسبت به هركدام به صورت مجزا است كه باعث تنوير ذهن و فهم ساز و كار آنها مي شود.