شناسايي نشانگرهاي ريزماهواره پيوسته با مقاومت به بيماري تغيير رنگ دانه در ژنوتيپ‌هاي برنج

هدف: بيماري تغيير رنگ دانه برنج به عنوان تهديد جدي بر عملكرد دانه و كيفيت آن در ارقام ديررس و به‌نژادي‌شده در نواحي برنج‌كاري شمال ايران محسوب شده كه موجب ايجاد خسارت در كيفيت و خصوصيات فيزيكي بذر مي‌گردد. بدين جهت به‌نژادي ژنوتيپ‌هاي برنج براي صفت مقاومت به بيماري، از استراتژي‌هاي ترجيحي در مديريت بيماري تغيير رنگ دانه در برنج محسوب مي‌شود. يكي از مهمترين كاربردهاي نشانگرهاي مولكولي در برنامه‌هاي به‌نژادي گياهان، نقش آن‌ها در افزايش كارايي به‌نژادي سنتي گياهان از طريق انتخاب غيرمستقيم با كاربرد نشانگرهاي پيوسته با صفات هدف مي‌باشد. از اين‌رو، در اين پژوهش، از تجزيه ارتباطي براي شناسايي نشانگرهاي پيوسته مرتبط با صفت مقاومت به بيماري تغيير رنگ دانه در ژنوتيپ‌هاي برنج استفاده شد. مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر، جهت ارزيابي فنوتيپي مقاومت 94 ژنوتيپ برنج شامل ارقام محلي و به‌نژادي‌شده ايراني و وارداتي به بيماري تغيير رنگ دانه طي دو سال زراعي 1396 و 1397 مورد بررسي قرار گرفت. ارزيابي ژنوتيپي با استفاده از 128 نشانگر چند‌شكل ريزماهواره روي 94 ژنوتيپ برنج اجرا شد. سپس تجزيه ارتباطي از طريق مدل خطي عمومي (GLM) و مدل خطي مخلوط (MLM)، با استفاده از نرم‌افزار TASSEL انجام شد. نتايج: نتايج ارزيابي فنوتيپي نشان داد كه تنوع بالايي در ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه براي مقاومت به بيماري تغيير رنگ دانه وجود دارد. بر اساس تجزيه ساختار مبتني بر مدل، ژنوتيپ‌هاي برنج مورد بررسي در دو زير‌جمعيت كلاستربندي شدند. در تجزيه ارتباطي به دو روش GLM و MLM، بعد از تصحيح بنفروني به ترتيب، 12 و 3 نشانگر ارتباط معني‌داري را با صفت مقاومت به بيماري تغيير رنگ دانه در هر دو سال نشان دادند. نتيجه‌گيري: نشانگرهاي RM242، RM5709 و RM5955 در دو مدل آماري GLM و MLM ارتباط معني‌داري با مقاومت به بيماري تغيير رنگ دانه در دو سال 1396 و 1397 نشان دادند. بنابراين مي‌توان از آن‌ها به عنوان نشانگرهاي پيوسته با صفت مقاومت در برنامه‌هاي به‌نژادي برنج نظير انتخاب به كمك نشانگر استفاده نمود.