بررسي ترتيب پسوندهاي اشتقاقي زبان فارسي در چارچوب رويكرد ترتيب مبتني بر پيچيدگي

ترتيب وندها از جمله مباحث نظري مطرح صرف است. تاكنون رويكرد لايه اي (سيگل، 1974)، رويكرد محدوديت هاي گزينشي (فب، 1988) و رويكرد «ترتيب مبتني بر پيچيدگي» (هاي و پلاگ، 2000) به بررسي ترتيب وندها پرداخته اند. رويكرد ترتيب مبتني بر پيچيدگي كه چهارچوب نظري مقاله حاضر را تشكيل مي دهد بر اساس معيار تقطيع پذيري وند از پايه به توجيه ترتيب وندها مي پردازد. در اين نظريه فرض بر آن است هر چه ميزان تقطيع پذيري بيشتر باشد وند در جايگاه دورتري نسبت به پايه قرار مي گيرد. هدف از مقاله حاضر محك زدن اين فرضيه در ترتيب پسوندهاي اشتقاقي زبان فارسي است. براي انجام اين بررسي پس از بررسي هم آيندي پسوندها و محاسبه نسبت تقطيع پذيري پيوستار تقطيع پذيري بدست داده شد. با مقايسه ترتيب پسوندها و ترتيب آنها بر روي پيوستار تقطيع پذيري مشخص مي شود كه ترتيب پسوندهاي اشتقاقي زبان فارسي تا چه ميزان با معيار تقطيع پذيري قابل توجيه است. بدين منظور 41 پسوند اشتقاقي زبان فارسي كه به‌طور مشترك حداقل در دو اثر از سه اثر صادقي (1370)، كشاني (1371) و كلباسي (1380) مشاهده شد انتخاب و از پيكره پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي 9172 واژه مشتق از آنها استخراج شدند. با استفاده از هم‌آيندي وندها و نمودار پراكندگي، ميزان تقطيع پذيري وندها محاسبه و پيوستار تقطيع پذيري به‌دست آمد. همراستا با نظر هاي و پلاگ (2004) براي ارائه توجيه كامل تري از آرايش پسوندهاي اشتقاقي زبان فارسي علاوه بر معيار ميزان تقطيع پذيري مي بايست محدوديت هاي گزينشي حاكم بر هم‌آيندي وندها را نيز مورد توجه قرار داد.