عوامل تأثيرگذار بر رفتارهاي حفاظت از منابع آب در بين كشاورزان شهرستان زنجان: كاربرد نظريه انگيزش حفاظت

با توجه به اهميت آب به منزله‌ي يكي از اصلي ترين نهاده هاي كشاورزي و در عين حال، تخريب منابع آب و وقوع بحران كم‌آبي در بخش كشاورزي در سال هاي اخير و نيز با در نظر داشتن نقش محوري كشاورزان در برنامه ها و راهبردهاي مديريت پايدار منابع آب، اين پژوهش با هدف بررسي عوامل تأثيرگذار بر رفتارهاي حفاظت از منابع آبدر بين كشاورزان انجام گرفت. جامعه آماري اين تحقيق را تمامي كشاورزان در مناطق روستايي بخش مركزي شهرستان زنجان تشكيل دادند كه 330 نفر از آنان با روش نمونه گيري چندمرحله اي براي انجام تحقيق انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه بود. پانلي از كارشناسان و متخصصان مرتبط، روايي محتوايي پرسشنامه را تأييد كرده و روايي سازه و پايايي تركيبي ابزار پژوهش نيز با برآورد مدل اندازه گيري و پس از انجام اصلاحات لازم به دست آمد. با توجه به نتايج كسب شده، بيشتر كشاورزان مورد مطالعه به‌اندازه كافي رفتارها و اقدامات مختلف مرتبط با حفاظت از منابع آب (شامل اقدامات مرتبط با محصول، اقدامات مرتبط با آبياري، اقدامات مرتبط با خاك و اقدامات مرتبط با تجهيزات و فناوري) را رعايت نكرده و به ميزان نسبتاً اندكي آن‌ها را انجام مي دادند. همچنين، نتايج حاصل از برآورد دو مدل ساختاري با استفاده از تكنيك چند متغيره مدل سازي معادلات ساختاري نشان داد كه دو سازه اصلي نظريه انگيزش حفاظت، شامل ارزيابي تهديد و ارزيابي مقابله (با تبيين 55 درصد از واريانس) و نيز پنج مؤلفه آن شامل حساسيت درك شده، شدت درك شده، اثربخشي پاسخ، هزينه هاي پاسخ و خودكارآمدي (با تبيين 60 درصد واريانس)، هر يك داراي اثر معني داري بر رفتار حفاظت از منابع آب بودند. در مجموع، يافته هاي اين پژوهش اعتبار و كارايي نظريه انگيزش حفاظت در زمينه تبيين و پيش بيني رفتارهاي طرفدار زيست محيطي از جمله حفاظت از منابع آب را تأييد كرد.