تأثير آموزش به شيوۀ افسانه‌زدايي علمي بر تفكّر انتقادي تحليلي دانش‌آموزان با توجه به اهداف پيشرفت اجتماعي

The Effect of Teaching with a Myth Buster Scientific Method on the Critical and Analytical Thinking of Students: The Moderating Role of Social Achievement Goals

زمينه و هدف: پرورش تفكر انتقادي تحليلي دانش‌آموزان از اهداف پژوهشي مهم تلقي مي‌شود، بنابراين جستجوي روش‌هاي نوين پرورش تفكر انتقادي تحليلي و آزمودن آنها به اميد يافتن روش‌هاي كارآمدتر، از مدت‌ها پيش مورد توجه پژوهشگران و روان­شناسان تربيتي بوده است. در همين راستا، هدف پژوهش حاضر بررسي تأثير آموزش به شيوه افسانه‌زدايي علمي بر تحول تفكر انتقادي دانش‌آموزان با توجه به نقش اهداف پيشرفت اجتماعي بود. روش: روش اين مطالعه از نوع نيمه‌آزمايشي و طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بوده ­است. نمونۀ مورد مطالعه شامل 65 دانش‌آموز دختر پايه هشتم متوسطه دوره اول شهر تهران در سال تحصيلي 96–1395 بودند كه به روش خوشه‌اي چند مرحله‌اي انتخاب شده و به طور تصادفي در يكي از دو گروه آزمايش و گواه قرار گرفتند. پرسش‌نامۀ جهت­ گيري اهداف پيشرفت اجتماعي آلن (2003) و آزمون تفكر انتقادي كُرنل (1985) به عنوان پيش‌آزمون توسط گروه‌ها تكميل شد. آزمودني‌هاي گروه آزمايش به مدت 10 جلسه برنامه «تفكر و سبك زندگي» را با شيوۀ افسانه‌زدايي علمي دريافت كردند. همچنين جداسازي دانش‌آموزان حائز جهت ­گيري اهداف پيشرفت اجتماعي بالا و پايين از طريق پرسش‌نامۀ اهداف اجتماعي انجام شد. در پايان از گروه‌ها پس‌آزمون به عمل آمد و نتايج با كوواريانس عاملي تك ­متغيره تحليل شد. يافته‌ها: يافته‌هاي حاصل از تحليل كوواريانس عاملي تك­متغيره (با تعديل‌گري اهداف اجتماعي) نشان داد آموزش مبتني بر افسانه‌زدايي علمي به طور معناداري بر بهبود تفكر انتقادي دانش‌آموزان مؤثر است (0/001 > P و 36/01 = F). نتيجه‌گيري: مزاياي شيوۀ افسانه‌زدايي علمي در كنار شناسايي اهداف پيشرفت اجتماعي، اين شيوه را به عنوان روش آموزشي مناسبي براي بهبود مهارت‌هاي تفكر انتقادي مطرح و تأييد مي‌كند. دانش­آموزاني كه اهداف اجتماعي بالاتري دارند با مشاركت بيشتر در فعاليت­ هاي كلاسي، از رشد بيشتر تفكر انتقادي برخوردار خواهند شد و اين افزايش در بهبود مهارت­ هاي تفكر انتقادي را مي­ توان در پرتو شيوه افسانه‌زدايي علمي، محقق ساخت.

Background and Purpose: Development of critical and analytical thinking is an important research goal and researches have been always concerned with searching for new methods of critical and analytical thinking and testing them for finding the most efficient methods. Therefore, present research aimed to investigate the effect of teaching with a myth busting method on the critical and analytical thinking of students with the moderating role of social achievement goals. Method: This study was a quasi-experimental research with pretest-posttest control group design. The study sample included 65 female students studying at the 8th grade of middle school in Tehran in the academic year 2016-2017, who were selected by multi-stage cluster sampling method and then randomly assigned to either the experimental or the control group. Social Motivational Orientations Scale (Allen, 2003) and Critical Thinking Test (Cornell, 1985) were used for pretest. The experimental group received 10 sessions of thinking and life style with scientific myth buster method. Also, students with higher and lower social achievement goal orientation were separated from each other by using Social Goal Questionnaire. Finally, the groups underwent the posttest. Data were analyzed by factorial analysis of covariance. Results: Data analysis (by using social goals as the moderator) showed that teaching with myth buster scientific method was significantly effective in improving the critical thinking of students (F=36.01, P<0.001). Conclusion: The benefits of the myth buster scientific method combined with the identification of social achievement goals can approve its use as an appropriate educational method to improve critical thinking skills. Students with higher social goals have higher participation in class activities, which in turn leads to their higher critical thinking. This myth buster scientific method can improve critical thinking skills.