جايگاه برنامه مبتني بر هوش هاي چندگانه در كتب درسي دوره اول ابتدايي براساس مؤلفه هاي هوش هاي چندگانه

The Position of a Curriculum based on the Multiple Intelligences in the Textbooks of the First Grade of Primary School based on the Components of Multiple Intelligences

زمينه و هدف: يك برنامه درسي معتبر بايد مبتني بر درك صحيح و دقيق ابعاد روان شناختي انسان باشد. از جمله جنبه هاي رواني مهم انسان كه با فرايند يادگيري و برنامه درسي ارتباط نزديكي دارد، مفهوم هوش است. مفهوم هوش تاكنون روندي تحولي طي كرده و از مفهومي واحد به مفهومي چند بعدي با شكل­ هاي مختلف تبديل شده است. در اين بين، نظريه هوش ­هاي چندگانه گاردنر (2011) شرايط جديدي براي درك هوش انسان و پديد آمدن ديدگاه ­هاي قوي در فرايند تعليم­ و­ تربيت به وجود آورده و كاركردهاي مهمي را به دنبال داشته است. هدف پژوهش حاضر تعيين جايگاه هوش ­هاي چندگانه در برنامه درسي دوره اول ابتدايي است. روش: روش اين پژوهش، توصيفي از نوع تحليل محتوا با به ­كارگيري روش" آنتروپي شانون"(1984) است كه نگاه جديدي به پردازش داده ­ها به صورت كمّي دارد. بر اساس اين روش كه به مدل جبراني مشهور است، محتواي كتب اول ابتدايي بر اساس 9 مؤلفه­ اصلي و 55 مؤلفه فرعي هوش­هاي چندگانه مورد بررسي قرار گرفته است. جامعه­ آماري اين پژوهش شامل تمامي كتاب ­هاي درسي پايه اول ابتدايي بود (4 كتاب)،كه به­ صورت سرشماري، همه­ آنها به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل چك­ليست محقق ساخته­اي بود كه بر اساس مؤلفه ­هاي هوش­ هاي چندگانه (گاردنر، 2011) و فليتهم (2014) ساخته شد. يافته ­ها: نتايج تحليل محتواي آنتروپي شانون نشان داد كه از بررسي كل چهار كتاب اول ابتدايي، مؤلفه هوش رياضي- منطقي با 573 مورد، بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده و كم­ ترين مقدار مربوط به هوش موسيقيايي با صفر مورد فراواني است. در نتيجه ضريب اهميت هوش رياضي منطقي (0/127) و هوش موسيقيايي (0) بوده است. نتيجه­ گيري: در محتواي كتاب­هاي درسي پايه اول ابتدايي به برخي مؤلفه ­هاي هوش ­هاي چندگانه، كمتر و يا اصلاً توجهي نشده است. اين در حالي است كه هوش ­هاي چندگانه، عامل پيشرفت فراگيران در هر زمينه­ اي است و طراحي و اجراي صحيح برنامه ­هاي درسي در قالب هوش­ هاي چندگانه مي­تواند تفاوت­ هاي فردي فراگيران را به خوبي مورد توجه قرار دهد و مانع افت تحصيلي دانش­ آموزان شود.

Background and Purpose: A valid curriculum must be based on the accurate understanding of the psychological dimensions of human beings. One of the most important mental aspects closely related to learning process and curriculum is the concept of intelligence. The concept of intelligence has evolved from a single concept to a multidimensional one with many forms. In this regard, Gardnerchr('39')s theory of multiple intelligences (2011) has established new conditions for understanding human intelligence and creating strong perspectives in the process of education and has significant functions in education. This study aimed to determine the position of multiple intelligences in the curriculum of the first grade of primary school. Method: The methodology of this research was descriptive content analysis using the method of Shannonchr('39')s Entropy (1984) which has a new view on the quantitative data process. Based on this method, known as the compensatory model, the content of the first grade textbooks was examined based on 9 principal components and 55 sub-components of multiple intelligences. The statistical population of this study included all textbooks of the first grade of primary school (4 books), all of which, as a census, were selected as the study sample. A researcher-made checklist based on multiple intelligence components (Gardner, 2011 & Flithem, 2014) was used as the study tool. Results: The results of content analysis based on the Shannon Entropy method showed that logical mathematical intelligence with 573 items had the maximum frequency while musical intelligence with no item had the minimum frequency among the components. The coefficient of significance was 0.127 for logical mathematical intelligence and 0 for musical intelligence. Conclusion: Little or no attention was paid to some components of multiple intelligences in the textbooks of the first grade. However, multiple intelligences are important factors in learning progress. Accurate design and implementation of the curriculums in the form of multiple intelligences can make the individual differences to be noticed and can prevent the academic failure of the students.