بررسي رفتار ايمني در مقابل عوامل زيان آور محيط كار در شهرستان زنجان

Study of safety behavior against workplace harmful factors in Township of Zanjan

مقدمه: حرفه كشاورزي يكي از پرخطرترين مشاغل دنيا به شمار مي رود كه شاغلان آن با حوادث و خطرات كاري گوناگوني مواجه هستند. از اين رو، ضروري است تا از طريق بررسي و شناخت رفتار ايمني كشاورزان، زمينه هاي لازم براي بهبود وضعيت بهداشت حرفه اي آنها فراهم شود. هدف اين مطالعه تعيين رفتار ايمني كشاورزان گندمكار در مقابل عوامل زيان آور محيط كار در شهرستان زنجان بود. مواد و روش ها: جامعه آماري اين پژوهش توصيفي، شامل كشاورزان گندمكار در بخش مركزي شهرستان زنجان بود (5705=N) كه 254 نفر از آنها از طريق روش نمونه گيري چندمرحله اي انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده ها چهار پرسشنامه شامل پرسشنامه مشخصه هاي جمعيت شناختي و پرسشنامه هاي پژوهشگر ساخته "مقياس رفتار ايمني در مقابل عوامل زيان آور محيط كار" "Scale of Safety Behavior Against Workplace Harmful Factors "، "پرسشنامه ميزان اهميت عوامل زيان آور محيط كار" "Questionnaire of Importance of Workplace Harmful Factors" و "مقياس ميزان وقوع حوادث شغلي" "Scale of Occupational Accidents Occurrence Number" بود. روايي محتوايي پرسشنامه ها با نظر 10 نفر از كارشناسان و متخصصان بررسي و مورد تأييد قرار گرفت. پايايي ابزارها با روش پايايي دروني (0/75=α) تاييد شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماري اس پي اس اس نسخه 20 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته ها: رفتار ايمني بيشتر كشاورزان مورد مطالعه (95/3 درصد) در مقابل عوامل زيان آور محيط كار در سطح پايين (با ميانگين 0/87±2/01) قرار داشت. همچنين، نتايج تحليل عاملي نشان داد كه شش عامل استفاده مناسب از سموم شيميايي (واريانس 14/136 درصد)، استفاده صحيح از ماشين آلات (واريانس 12/44 درصد)، توجه به مسايل پزشكي و رعايت نكات ايمني كاري (واريانس 8/709 درصد)، رعايت اصول و استانداردهاي ارگونومي (واريانس 7/519 درصد)، استفاده از وسايل حفاظتي (واريانس 6/615 درصد) و استفاده از تجهيزات پزشكي- بهداشتي (واريانس 5/838 درصد) در حدود 55/3 درصد از واريانس رفتار ايمني كشاورزان گندمكار در شهرستان زنجان را تبيين كردند. نتيجه گيري: رفتار ايمني بيشتر كشاورزان گندمكار در مقابل عوامل زيان آور محيط كار در سطح پايين قرار داشت. برگزاري دوره هاي آموزشي در رابطه با استفاده از سموم شيميايي و ماشين آلات، به منظور بهبود سطح سلامت پيشنهاد مي شود.

Introduction: Agricultural profession is one of the most risky occupations in the world of which employees are faced with a variety of occupational hazards and risks. The aim of this research was to determine safety behavior against workplace harmful factors in Township of Zanjan. Materials & Methods: The statistical population of this descriptive research consisted of wheat farmers in central district of Zanjan Township (N= 5705). A sample size of 254 was selected using a method of multistage sampling. Data collection tools were consist of four questionnaires: “Demographic Characteristics Questionnaire”, “Questionnaire of Importance of Workplace Harmful Factors”, “Scale of Occupational Accidents Occurrence Number” and “Scale of Safety Behavior against Workplace Harmful Factors”. The content validity of the questionnaires was confirmed by 10 experts. Instrument’s reliability was measured using internal consistency (α=0.75) method. The collected data were analyzed by SPSS/20. Findings: The results showed that the majority of wheat farmers’ safety behavior against workplace harmful factors (95.3 percent) was at low level (2.01±0.87). In addition, the results of a factor analysis revealed that six factors namely, appropriate use of chemical pesticides (14.136% of variance), proper use of machinery (12.44% of variance), considering the medical issues and compliance with occupational safety (8.709% of variance), observing principles and standards of ergonomics (7.519% of variance), use of protective devices (6.615% of variance) and use of medical- healthy equipments (5.838% of variance) explained 55.3 % of total variances of wheat farmers’ safety behavior in Township of Zanjan. Conclusion: The majority of wheat farmers’ safety behavior against workplace harmful factors was at low level. Conducting educational courses in regard to chemical pesticides and machinery to improve farmers’ health level is suggested.