كاركرد امنيتي بناهاي مذهبي مبتني بر سنت «بَست» در دوره قاجاريه

بست نشيني در آرامگاه ها و بناهاي مذهبي در دوره قاجاريه به دليل ساختار استبدادي نظام سياسي و شيوه غيرعادلانه و خشن مجازات افراد، سنت معمول و رايجي بود كه از افراد عادي تا بزرگان حكومتي و شورشگران و شاهزادگان مغضوب بدان متوسل مي شدند. با تسري يافتن سنت بست نشيني به مراكز و تأسيسات ديگري كه بعضاً به قدرت‌هاي بيگانه وابستگي داشتند و نيز ارتباط بست نشيني با برخي از حوادث سياسي اجتماعي در كشور، بست از ماهيت دوگانه تأمين امنيت جاني افراد تا جنبه ضد امنيت اجتماعي گريز از قانون و عدالت، برخوردار شد. در اين مقاله، به روش توصيفي تحليلي، عوامل مؤثر بر گسترش پديده بست نشيني و نقش اماكن و تأسيسات مذهبي بست در مقوله امنيت در دوره قاجاريه بررسي شده است. يافته پژوهش بيان گر اين نكته است كه بناها و نهادهاي مذهبي با برخورداري از سنت بست، نقش امنيتي حفظ جان ستمديدگان را در برابر مظالم دستگاه حكومتي قاجار ايفا مي‌كردند؛ اما موجب سوءاستفاده برخي از خاطيان و مجرمان نيز شد كه مي توان از آن به جنبه ضدامنيتي بست تعبير كرد.