تحليل پايداري لرزه‌اي سه قوس ايراني

بررسي پايداري سازه‌هاي تاقي يكي از مسائل مورد توجه براي مرمت بناهاي تاريخي، پايدارسازي و طراحي سازه‌هاي بومي و روستايي است. اين نوشتار، در اين راستا، به تعيين و مقايسۀ حد نهايي پايداري سه قوس مشهور ايراني، قوس تخم‌مرغي، قوس مربع (پاتو پانيزه‌اي) و قوس پنج و هفت تند در برابر زلزله مي‌پردازد. مقاله با روش تجربي و با استفاده از تحليل هندسي و مدل‌سازي فيزيكي در جست‌وجوي پاسخ اين پرسش است كه حد نهايي پايداري لرزه‌اي اين سه قوس به چه ميزان است؟ بررسي قوس‌ها براي نسبت ضخامت به دهانه‌هاي متفاوت، در چهارچوب تحليل حد نهايي، با روش تحليل خط رانش با استفاده از مدل‌هاي پارامتريكي كه امكان بررسي سريع و دقيق را فراهم مي‌كنند، انجام مي‌گيرد و نتايج حاصل از آن با فروريختگي مدل فيزيكي قوس‌ها مورد مقايسه قرار مي‌گيرند. نتايج نشان مي‌دهند كه با افزايش نسبت ضخامت به دهانۀ قوس‌ها، پايداري لرزه‌اي آن‌ها افزايش مي‌يابد. و با كاهش خيزِ قوس‌هاي نمونه نسبت به يكديگر، پايداري لرزه‌اي آن‌ها افزايش مي‌يابد. آزمايش مدل‌هاي فيزيكي نيز اين امر را تأييد كرده، اما نشان مي‌دهد حد پايداري لرزه‌اي مدل فيزيكي از حد حاصل از روش تحليلي كمتر است و بنابراين، ضخامت مؤثر قوس‌ها، در واقعيت، قابل اتكا مي‌باشند. اين نوشتار ضمن ارائۀ پاسخ به يك مسئلۀ كاربردي، در فرايند مقايسۀ قوس‌ها، بينشي را دربارۀ رفتار سازه‌اي آن‌ها فراهم مي‌آورد.