مناسبات علماي هند با حج و حرمين شريفين

مكه و مدينه، در مقام خاستگاه وحي و مقدس‌ترين مكان‌هاي عبادتي ـ زيارتي، در طول تاريخ محل رجوع مسلمانان از مذاهب مختلف بوده است. در اين مقاله، ارتباطات و مناسبات علماي شيعه و سنيِ هندوستان با حرمين شريفين، كه در قالب سفر براي انجام مناسك حج و عمره، زيارت پيامبر9  و بهره‌گيري از انديشمندان ساكن در آن دو مكان مقدس صورت مي‌گرفته، بررسي شده و نتايج اين سفرها نيز روشن گرديده است. همچنين در اين نوشته، متون تاريخي و برخي سفرنامه‌ها، به ويژه تاريخ علماي هند بررسي خواهد شد و آن دسته از عالمان ديار هندوستان كه موفق به سفر مكه و مدينه شده‌اند، شناسايي گرديده و چگونگي سفر و دستاوردهاي آنها از اين سفر‌ها، مورد ارزيابي قرار گرفته است. مقاله حاضر، به روش توصيفي ـ تحليلي است و گردآوري آن، به صورت كتابخانه‌اي و استفاده از نرم‌افزارها انجام شده است. نتيجه پژوهش، حاكي از آن است كه بيشتر عالمان صاحب‌نام و اثرگذار هندوستان، با وجود گرايش‌هاي مختلف فكري و اعتقادي، بر خود لازم مي‌دانستند افزون بر انجام دادن حج و زيارت و كسب فوايد معنوي، براي شنيدن احاديث نبوي9  و به دست آوردن اسناد معتبر احاديث و همچنين ديگر بهره‌هاي علمي، در طول دوران زندگي خود، يك يا چند نوبت به مكه و مدينه سفر كنند و از خرمن دانش عالمان سرزمين وحي بهره‌مند شوند. بيشتر افراد مورد بررسي در اين تحقيق (بازه زماني قرن 7 تا 14 ق)، موفق به دريافت اجازه نقل روايت و كسب مقام خلافت و ارشاد مردم، از استادان و عالمان مستقر در حرمين شريفين شده‌اند.