راهكار باليني پيش‌گيري، تشخيص و درمان آسيب‌هاي چشمي زودرس و تاخيري ناشي از تماس با گاز خردل

Prevention, Diagnosis and Management of Early and Delayed-onset Ocular Injuries Due to Mustard Gas Exposure; Clinical Practice Guidelines

هدف: تدوين راهكار باليني پيش‌گيري، تشخيص و درمان آسيب‌هاي چشمي زودرس و مزمن و تاخيري ناشي از تماس با گاز خردل روش پژوهش: در راستاي تدوين اين راهكار باليني، سوالات باليني توسط گروه بومي‌سازي طراحي گرديد. پايگاه‌ها و وب‌سايت‌هاي مرتبط مانند National Guidelines Clearinghouse، Cochrane، PubMed و National Institute for Clinical Excellence براي يافتن راهنماهاي باليني مشابه و پاسخ به سوالات باليني جستجو شدند. از آنجايي كه راهنماي باليني در اين زمينه موجود نبود، به منظور يافتن شواهد مورد نياز مقالات انگليسي و فارسي از پايگاه‌ها و وب‌سايت‌هاي مذكور استخراج گرديد. جزييات مربوط به هر يك از مقالات در جداول، خلاصه و مورد نقد و بررسي قرار گرفت و سپس با در نظر گرفتن معيارهاي مزيت باليني و بومي‌سازي، يك يا چند توصيه‌ باليني در پاسخ به هر سوالات تدوين گرديد. توصيه‌هاي باليني به همراه شواهد پشتيبان آن‌ها، جهت نمره‌دهي براي اساتيد صاحب‌نظر سراسر كشور ارسال شد. در نهايت ميزان توافق اساتيد براي هر توصيه براساس نمره‌هاي داده شده مشخص گرديد. يافته‌ها: از آن‌جايي كه در مورد كليه توصيه‌ها توافق وجود داشت، توصيه‌ها براساس پيشنهادات اساتيد، ويرايش گرديدند و راهكار باليني " پيش‌گيري، تشخيص و درمان آسيب‌هاي چشمي زودرس و تاخيري ناشي از تماس با گاز خردل" در سه بخش و در قالب 98 توصيه تدوين شد. نتيجه‌گيري: با توجه به عدم وجود توصيه باليني در زمينه صدمات چشمي ناشي از گاز خردل، توصيه‌هاي اين راهكار باليني مي‌تواند در پيش‌گيري از صدمات چشمي ناشي از گاز خردل و هم‌چنين استانداردسازي تشخيص، درمان و پي‌گيري بيماراني كه دچار آسيب‌هاي چشمي ناشي از گاز خردل شده‌اند در سراسر جهان موثر واقع شود.

Purpose: To develop clinical practice guidelines (CPGs) for preventing, diagnosing, treating and follow-up of acute and delayed-onset ocular injuries due to mustard gas. Methods: The related clinical questions were developed by the guideline technical committee for each categories, prevention, diagnosis and treatment. Related websites and databases such as National Institute for Clinical Excellence, PubMed, Cochrane, and National Guidelines Clearinghouse were searched to find the available CPGs and answer the clinical questions consequently. No relevant CPGs were published in the literature, therefore related articles in English and Persian languages were extracted, critically appraised and summarized. The recommendations were developed and revised based on their clinical benefits, costs and customization criteria. These recommendations with their evidence were sent to the experts in this area in Iran and request them to score the recommendations from 1 to 9. The agreement on each recommendation was determined through assessing the given scores. Results: All experts were agreed on the recommendations. Eventually, 98 recommendations were developed under three four categories including prevention of injury, diagnosis and management of the acute and lateonset mustard gas ocular injuries. Conclusion: The recommendations of these CPGs would be useful to prevent the ocular complications of mustard gas and standardize and promote the eye care services for the affected persons.