پژوهشي در انديشه هاي برهان الدّين محقق ترمذي

برهان الدّين محقق ترمذي يكي از شخصيت‌هاي برجستۀ عرفان اسلامي است كه در جواني حضور بهاءولد بلخي را درك كرد و در سايۀ عنايت او به درجات والاي عرفاني دست يافت. سيّد پس از مرگ بهاءالديّن، ارشاد و هدايت مولانا جلال الدّين را به عهده گرفت و او را آنگونه به وادي طريقت هدايت كرد و به مقام فنا رساند كه توانست مصاحبت شاه معشوقان - شمس تبريزي- را برتابد. تأمل در كتاب معارف برهان الدّين آشكار مي كند كه او انديشه هاي والايي در عرصۀ طريقت دارد و اين انديشه ها تحوّلي شگرف در تفكّر بزرگاني چون مولوي و سلطان ولد به وجود آورده است. وي از زمره عرفايي است كه وحدت هستي را درك كرده، كثرات را اموري اعتباري مي داند. برهان الدّين همچنين ولايت را معرفتي قلبي مي داند كه به وسيلۀ آن مي توان همه چيز را مسخر حق دانست. علاوه براين، سيّد سردان در مورد رياضت، ذكر و چله نشيني توضيحاتي داده است كه دليلي آشكار بر پختگي او در وادي عرفان است. در اين جستار پس از بررسي اجمالي سير زندگاني برهان الدّين، مهم‌ترين انديشه هاي عرفاني او تحليل و بررسي خواهد شد.