جلوه‌هايي از پير و شيخ و نقش آن در ديوان سنايي

سنايي يكي از شاعران انديشمند در ادبيات عرفاني و آثارش از رويكردهاي مختلف موردتحقيق قرارگرفته، اما كمتر بر ديوان اشعارش كنكاش انجام‌شده است. يكي از عناصر برجسته و پربسامد در عرفان و تصوف و ديوان اشعار سنايي، بحث «پيران و مشايخ» هست كه به‌عنوان رهنمايان معنوي، نقش مؤثر و غيرقابل انكاري در تربيت سالكان و مريدان سفر معنوي طريقت دارند و سالكان با استمداد از ارشادات آنان از گردنه ها و عقبه هاي سير باطني رهايي يافته و مسير پرمخاطرة سلوك را به‌سلامت طي مي نمايند. اين نوشتار در صدد است تا به روشي توصيفي– تحليلي از رهگذر كشف و تحليل شواهد شعري، به تبيين ديدگاه اين سرايندة ادبيات عرفاني در مورد پيران و مشايخ و نقش آن ها در سير و سلوك عرفاني بپردازد و به اين نتيجه رسيده است كه حضور پير هدايت گر به دو شكل و دوبعدي بودن جلوه‌گر است. گاهي طالب برخورداري از لذات مادي و تنعمات دنيوي بوده و هم نيازمند تنعمات عالم حقيقت در جامة زاهد و صوفي و هدايت‌گري و وارستگي از تعلقات دنيوي بوده است و از همه مهم تر، عشق و فنا را درراه رسيدن به وصال الهي به پيران روحاني نسبت مي‌دهند كه جامع تمامي صفات انسان كامل است.