اثرات اقدامات بيولوژيكي بر شاخص‌هاي تنوع گونه‌اي و كاركردي گياهان (مطالعه موردي: حوزه آبخيز ارنگه، استان البرز)

تغيير در غنا و تنوع گونه اي از مشخصه هاي اكوسيستم هاي دست كاري شده است. هرچه تنوع گونه اي يك اكوسيستم بيشتر باشد، زنجيره غذايي پيچيده‌تر مي شود. از آنجايي كه احياء مراتع با رعايت شرايط اكولوژيك مي تواند موجب بهبود كمي و كيفي پوشش گياهي گردد، بدين منظور تحقيق حاضر در خرداد و تير 1397در حوزه آبخيز ارنگه استان البرز به منظور بررسي تغييرات تنوع گونه اي و تنوع كاركرد گونه هاي گياهي در اقدامات بيولوژيكي مختلف انجام شد. در اين تحقيق ويژگي هاي كاركردي گياهان، تعداد گونه ها و درصد پوشش آنها در مناطقي كه اقدامات بيولوژيكي شامل بذرپاشي، كپه‌كاري، مديريت چرا و قرق و هم چنين يك مرتع طبيعي به عنوان تيمار شاهد در مجاورت آن ها انجام گرفت، جمع آوري شد. سپس با استفاده از اين اطلاعات، شاخص هاي تنوع گونه اي غنا (S)، شانون (H)، سيمپسون (D) و يكنواختي (E) و شاخص هاي تنوع كاركردي شامل چندوجهي محدب (Convex hull hypervolume)، غناي كاركرد (Functional Richness)، يكنواختي كاركرد (Functional Evenness)، واگرايي كاركرد (Functional Divergence) و شاخص رائو (Rao) در همه سايت ها محاسبه شدند. براي محاسبه اين شاخص ها از بسته FD و براي بررسي اثر تيمار هاي بيولوژيكي بر روي شاخص‌هاي تنوع از آناليز تشخيص كانونيك تعميمي (GCCA) از بسته canic در نرم‌افزار R نسخه 3.1.1 استفاده شد. به منظور بررسي مقايسه شاخص هاي تنوع در تيمار هاي مختلف بيولوژيكي از آزمون تجزيه واريانس يك‌طرفه استفاده شد. نتايج مقايسه ميانگين نشان داد كه مرتع شاهد داراي بالاترين تنوع شانون بوده و با كپه‌كاري و قرق اختلاف معني داري از اين نظر داشته است. براي شاخص غناي گونه اي بين تيمار بذرپاشي با مرتع طبيعي اختلاف معني داري مشاهده نشد، اما با ديگر اقدامات از جمله كپه‌كاري و مديريت چرا اختلاف معني داري در سطح پنج درصد مشاهده شد. نتايج تجزيه واريانس براي شاخص هاي مختلف تنوع كاركردي بيانگر اين مطلب بود كه در بين شاخص هاي تنوع كاركرد، به جز شاخص چندوجهي محدب CHull))، شاخص هاي غناي كاركرد (FRic)، واگرايي كاركرد (FDiv) و يكنواختي كاركرد (FEve) همبستگي مثبتي با اقدامات بيولوژيكي داشتند. نتايج مقايسه ميانگين نشان داد كه شاخص رائو در سايت قرق، داراي بالاترين مقدار بوده و با سايت مديريت چرا اختلاف معني داري داشته اما تفاوت آن با بذرپاشي و كپه‌كاري زياده بوده است. نتايج بيانگر اين مطلب بود كه با توجه به زياد بودن تعداد پايه هاي گونه هاي علفي در منطقه و گاهي به علت كپه اي بودن شمارش اين گونه‌ها مشكل و از دقت بسيار پايين نيز برخوردار است، لذا استفاده از ويژگي هاي كاركردي مي تواند شاخص هاي تنوع را با دقت بيشتري در منطقه برآورد نمايد.