بررسي علمي و فقهي «جواز اهداء عضو بيماران مرگ مغزي»

Scientific Journal of Islamic studies in the field of health. Vol.1, No.2, Winter 2018

«اهداء عضو» هم در پزشكي و هم در فقه اسلامي مهم است زيرا از طرفي ملازم با قطع اعضاء و تصرف در تماميت جسمي فرد، و حرمت اضرار به نفس و حرمت قطع اعضاي ميت و بحث‌هاي پيراموني ديه و قصاص است؛ و از طرف ديگر با هدف حفظ حيات و رهايي انسان از درد و رنج قرين است. نوشتار حاضر پاسخي تحليلي است به اين سؤال كه، حكم «اهداء اعضاي انسان مسلمان از ديدگاه فقهي چگونه است؟» اهداي عضو به معناي موافقت براي برداشتن اعضاء، بافت‌ها و نسوج از بدن است. زماني كه مرگ مغزي فرد اهداء كننده اعلام و تاييد شود، اهداء عضو در صورت رضايت متوفي در زمان حيات انجام مي‌گيرد. از نظر فقهي اگر اهداي عضو منجر به مرگ دهنده عضو باشد جايز نيست. اما در مورد كسي كه بعد از اهداي عضو زنده مي‌ماند مانند اهداي يك كليه، از آنجا كه فرد پس از اين اهداء ممكن است در زندگي با مشكل مواجه شود بعضي فقها فتواي جواز نداده‌اند اما برخي ديگر بر اساس آيه 9 سوره حشرفتواي به جواز داده اند. اگرچه فتواي علماي اعلام تا به امروز مورد بحث وبررسي قرار گرفت ولي باب اجتهاد در اين زمينه همچنان مفتوح است.

Organ donation is important both in medicine and in Islamic jurisprudence, because it involves mutilations, the seizure of physical integrity of the individual, the prohibition of self-destruction and mutilation of dead body and other discussions about atonement and punishment; and moreover, it is accompanied by the aim of saving life and liberating human from pain and suffering. The present paper is an analytical answer to this question that “what is the verdict of organ donation of a Muslim from jurisprudential point of view?”, organ donation means consenting to remove organs and tissues. When the donor's brain death is declared and approved, the donation is made providing the consent of deceased at the time of life. From the jurisprudential point of view, organ donation is not permissible if it leads to the death of donor. In the case of someone who survives after a donation, such as the donation of one kidney, since a person may face with difficulty in life after the donation, some jurists have not allowed it; however, others allowed it according to verse 9 of the surah Al-Hashr. Although the verdicts of scholars have been discussed up to now, this matter can still be interpreted.