چكيده فارسي :
خدمات پزشكي ـ سلامتي ـ شيعه
پزشكي در ديدگاه انديشمندان شيعه، نه يك شغل بلكه فرصتي براي خدمت به بندگان خدا و تقرب اليالله بود، لذا با اخلاق و معنويت انجام ميپذيرفت.
اخلاق روابط چهارگانه هر فرد را با "خدا، خود، ديگران و طبيعت" شامل مي شود و رابطه پزشك با بيمار يكي از اين محورها است كه بايد در چارچوب ارزش هاي اخلاقي شكل گيرد و به بيان امام صادق (ع) يكي از اركان سه گانه جامعه، براي تأمين سعادت دنيا و آخرت، پزشك با بصيرت است.
ثمره ارزشمند خدمات پزشك، دست يافتن به نعمت گرانسنگ"سلامتي" است و از آن جا كه سلامتي وابسته به ابعاد چهارگانه" جسمي، رواني، اجتماعي و معنوي" ميباشد، بايد پزشك در انجام وظيفه خود آراسته به اخلاق نيكو باشد تا بتواند پاسدار سلامت آدمي باشد. رسيدگي به بيماران در فرهنگ و سيرهي پيامبر و ائمه اطهار (ع) در آن جايگاه است كه فرمود: "عياده المريض، عياده الله" و همين شيوه مبارك، در عملكرد پزشكان و حكماي شيعه به خوبي مشاهده مي شود.
از نظر حكماي شيعه، اخلاق و پزشكي دو بال خدمت محسوب شده و نمونه اين همراهي كتاب قانون بوعلي سينا و ذخيره خوارزمشاهي اسماعيل جرجاني مي باشند كه همراه با پزشكي، به اخلاق مي پردازند و ابن مسكويه فصل پاياني كتاب تهذيب الاخلاق را به طب النفس پرداخته و دو واژه ي اخلاق و پزشكي را با هم و در كنار يكديگر بررسي مي كند.
مفاهيمي چون رازداري، حقيقت گويي، حاكميت روابط معنوي بر رابطه مادي، توجه به اعتقادات بيمار، توجه به روحيات بيمار، اقدامات سودمند براي نجات بيمار، صداقت، احساس مسئوليت، تشخيص درست، تواضع، راهنمايي دقيق بيمار، ضرر نزدن به بيمار و مسايلي از اين قبيل مبناي سيره عملي حكماي شيعه بوده است.
جايگاه اخلاق در پزشكي، در قرون اخير دچار اختلال شده و در چند دهه معاصر براي رهايي از اين وضعيت، رشته تخصصي "اخلاق پزشكي" در ايران و ديگر كشورها تاسيس و مورد توجه دانشمندان قرارگرفته است و به اين منظور چهار اصل را مبنا قرار داده اند "خود مختاري ـ سود رساني ـ عدم ضرر رساني و عدالت ". اصول فوق اما در عمل دچار ابهام بوده و نميتواند پيوند راستين و عملي بين اخلاق و پزشكي فراهم سازد. اين در حالي است كه مكتب شيعه، نگاه جامع به ابعاد انسان دارد و پزشكي و اخلاق را همراه با هم به بشر اهداء مي كند.
چكيده لاتين :
Medical-Health-Shia services
In the views of Shia clerics, medicine was not only a job but also an opportunity to serve the servants of Allah and get closer to him, so it was carried out with morality and spirituality.
Morality includes one’s relationships with God, himself, others, and nature. The physician's relationship with patient is one of the areas that should be formed within the framework of ethical values, and as stated by Imam Sadeq (AS), a wise physician is one of the three pillars of society for prosperity in this world and afterlife.
The valuable outcome of physician’s service is to achieve the valuable "health". Since health depends on the four "physical, psychological, social and spiritual dimensions," the physicians must be fit with ethics to fulfill their duty and maintain human health.
Caring for patients in the culture of Prophet (PBUH) and Imams (AS) has a position that, it is been said: "visiting a patient is similar to visiting Allah" and this practice can be well seen in the performance of Shia physicians and scholars.
According to Shia scholars, ethics and medicine are two wings of service, and the example of this are the books of Law by Ibn Sina and Kharazmshahi's Zakhireh by Ismaeil Jorjani, who talked about ethics in medicine. Ibn Maskooyh dedicated the final chapter of the book of ethics to "medicine of the body".
Concepts such as secrecy, truthfulness, the rule of spiritual relationship on physical relationship, paying attention to patient’s beliefs, paying attention to patient’s morale, taking beneficial measures to save the patient, honesty, sense of responsibility, correct diagnosis, humility, patient's accurate guidance, patient non maleficence, etc have been the basis of practice for Shia physicians.
The position of ethics in medicine has been disturbed in the last few centuries and in recent decades, in order to fix this problem, the specialty of "medical ethics" in Iran and other countries has been established and attracted the attention of scientists. The medical ethics are based on four principles, including autonomy - beneficence - non maleficence and justice.
The above principles are in conflict with each other in practice and cannot create a real relationship between morality and medicine. This is while, the Shia doctrine takes a comprehensive look at human dimensions, and gives human beings both the medicine and ethics.
