تاثير توانبخشي رواني - اجتماعي بر بهزيستي روانشناختي، سلامت روان و نگراني از تصوير بدني در زنان ماستكتومي‌شده

Effect of Psycho-Social Rehabilitation on Psychological Well-being, Mental Health and Body Image Concern in Mastectomized Women

سرطان پستان از شايع‌ترين تورمورهاي بدخيم در زنان است كه روش درمان رايج آن ماستكتومي مي‌باشد. زنان ماستكتومي‌شده داراي مشكلات روانشناختي زيادي هستند. با توجه به اثربخشي رويكرد توانبخشي رواني- اجتماعي، پژوهش حاضر با هدف تعيين تاثير توانبخشي رواني- اجتماعي بر بهزيستي روانشناختي، سلامت روان و نگراني از تصوير بدني در زنان ماستكتومي‌شده انجام شد. روش كار: روش مطالعه حاضر نيمه‌تجربي با طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه كنترل بود. جامعه پژوهش زنان ماستكتومي‌شده در بيمارستان پاستورنو شهر مشهد در سال 1397 بودند. از ميان اعضاي جامعه تعداد 50 نفر پس از بررسي ملاك‌هاي ورود به مطالعه با روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب و با روش تصادفي ساده در دو گروه مساوي جايگزين شدند. گروه آزمايش 8 جلسه 90 دقيقه‌اي تحت برنامه توانبخشي رواني- اجتماعي قرار گرفت و گروه كنترل آموزشي نديد. داده‌ها با استفاده از فرم جمعيت‌شناختي و پرسشنامه‌هاي بهزيستي روانشناختي، سلامت روان و نگراني از تصوير بدني جمع‌آوري و با آزمون‌هاي آماري خي‌دو، تي تست و تحليل كوواريانس چندمتغيري تحليل شدند. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه بين گروه‌هاي آزمايش و كنترل از نظر سن، تحصيلات و مدت زمان گذشته از عمل ماستكتومي در زنان ماستكتومي‌شده تفاوت معني‌داري وجود نداشت (0/05P>). همچنين، در مرحله پيش‌آزمون گروه‌هاي آزمايش و كنترل از نظر بهزيستي روانشناختي، سلامت روان و نگراني از تصوير بدني تفاوت معني‌داري نداشتند (0/05P>)، اما در مرحله پس‌آزمون از نظر هر سه متغير تفاوت معني‌داري داشتند (0/05P<). به عبارت ديگر، برنامه توانبخشي رواني- اجتماعي باعث بهبود بهزيستي روانشناختي و سلامت روان و كاهش نگراني از تصوير بدني در زنان ماستكتومي‌شده شد (0/05P<). نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج، استفاده از رويكرد توانبخشي رواني- اجتماعي در كنار ساير رويكردهاي آموزشي و درماني توسط درمانگران و متخصصان سلامت براي بهبود ويژگي‌هاي روانشناختي مختلف به‌ويژه بهبود بهزيستي روانشناختي و سلامت روان و كاهش نگراني از تصوير بدني گروه‌هاي آسيب‌پذير از جمله زنان ماستكتومي‌شده مي‌تواند موثر واقع شود.

Breast cancer is one of the most common malignant tumors in women which their most common treatment is mastectomy. Mastectomized women have a many psychological problems. Regarded to effectiveness of psycho-social rehabilitation, present research aimed to determine the effect of psycho-social rehabilitation on psychological well-being, mental health and body image concern in mastectomized women. Methods: The method of present study was quasi-experimental with pretest and posttest design with control group. The research population was mastectomized women in Pastorno hospital of Mashhad city in 2018 year. From the members of population, 50 people after reviewing the inclusion criteria were selected by available sampling method and randomly replaced into two equal groups. The experimental group trained 8 sessions of 90-minutes as a group psycho-social rehabilitation program and the control group didn’t receive any training. Data collected by form of demographic information and the questionnaires of psychological well-being, mental health and body image concern and analyzed with using statistical tests of Chi-square, t-test and multivariate analysis of covariance. Results: The findings showed that there was no significant difference between the experimental and control groups in terms of age, education and duration of mastectomy in mastectomized women (P>0.05). Also, in the pretest stage there was no significant difference between the experimental and control groups in terms of psychological well-being, mental health and body image concern (P>0.05), but in the posttest stage there was significant difference in terms of all three variables (P<0.05). In the other words, psycho-social rehabilitation program led to significant improve of psychological well-being and mental health and significant decrease of body image concern in mastectomized women (P<0.05). Conclusions: Based on the results, use from psycho-social rehabilitation approach along with other educational and therapeutic approaches by therapists and health professionals can be effective to improve different psychological characteristics especially improve psychological well-being and mental health and decrease of body image concern of vulnerable groups including mastectomized women