كاربست نظريه «كنش گفتاري» در خوانش آيات جهاد

بازخواني روشمند آيات جهاد، با هدف دستيابي به گفتمان قرآن و خوانشي نو از آيات جهاد با استفاده از رويكردهايي مانند نظريه كنش گفتاري، اين امكان را به محقّق مي‌دهد تا از زواياي گوناگون به مسئله پژوهشي خود بنگرد و زواياي ناپيداي متن را واكاوي كند. بر اين اساس، در پژوهش حاضر كه به روش توصيفي ـ تحليلي صورت گرفته است، در پي آن هستيم تا دريابيم كه تحليل آيات جهاد بر اساس نظريه كنش گفتاري چه نتايجي را در بر دارد؟ يافته‌هاي اين بررسي حاكي از آن است كه ميزان كاربست انواع پنج‌گانه كنش‌هاي گفتاري سرل، در آيات جهاد بر اساس بسامد تكرار شامل كنش اظهاري، ترغيبي، اعلامي، عاطفي و تعهّدي است. خداوند در اين آيات با استفاده از افعال گوناگوني نظير تقييد، تصحيح، تبيين، تصريح، تعليل و... مبحث جهاد و قتال را تبيين و مخاطب را نسبت به جوانب آن آگاه نموده است. بالا بودن ميزان كنش اظهاريِ تعليل، توصيف، آگاهي بخشي، تصريح، تشريح، تبيين و... از يك سو حاكي از آن است كه اراده الهي منطبق بر گفتمان ارشاد و ارتقايِ فهمِ مخاطب است و از سوي ديگر نشان‌دهنده اين است كه گوينده قصد دارد تا مخاطب پيش از پرداختن به قتال درباره علّت آن بداند.