ارزيابي پايداري نظام هاي توليد سير، پياز و گندم سيستان با تحليل تلفيقي امرژي و اقتصادي

اهداف: سيستان يكي از مناطق مهم توليد كننده گندم كشور است، با اين‌حال در طول سال‌هاي گذشته در بسياري از مناطق توليد گندم با سبزيجاتي نظير پياز و سير جايگزين شده است.   مواد و  روش‌ها: براي تحليل دلايل اين تغيير، بهره‌وري و پايداري توليد نظام‌هاي گندم، پياز و سير با استفاده از تكنيك‌هاي امرژي و اقتصادي در سال‌هاي 1397 و 1398 ارزيابي شد. به منظور يكساني شرايط، اطلاعات مورد نياز براي اين مطالعه از دو روستاي كريم كشته و صفرزائي زابل جمع‌آوري شدند.   يافته‌ها: كل امرژي حمايت كننده نظام‌هاي توليد گندم، پياز و سير به‌ترتيب 1016×2.45، 1016×3.12 و 1016×4.73 ام‌ژول خورشيدي در هكتار بود. منابع غير رايگان به ترتيب 55.9، 53.4 و 65.4 درصد از كل امرژي ورودي نظام‌هاي توليد گندم، پياز و سير را به خود اختصاص دادند. سهم زياد نهاده‌هاي غير رايگان كه معمولا از خارج نظام وارد مي‌شود نشان مي‌دهد كه هر سه نظام مورد مطالعه، نظام‌هايي باز مي‌باشند كه به شدت تحت تاثير ورودي‌هاي خريداري شده قرار مي‌گيرند. تركيب نهاده‌هاي امرژي براي سه نظام تا حد زيادي با هم تفاوت داشت. نسبت عملكرد امرژي براي نظام‌هاي توليد گندم، پياز و سير به ترتيب 1.27، 1.15 و 1.90 بود. اين مقادير پايين نشان داد كه در بسياري از فرآيندهاي اين نظام‌ها از نهاده‌هاي محلي رايگان بهره برداري مي‌شود. نسبت بار زيست محيطي توليد سير نسبت به گندم و پياز بالا‌تر بود، بنابراين شاخص پايداري محيطي آن بالاتر از گندم و پياز بود. تحليل‌هاي اقتصادي نشان داد، نسبت سود به هزينه و سود خالص در سير نسبت به پياز و گندم بالاتر بود.   نتيجه‌گيري: به عنوان يك نتيجه كلي، اين تحليل‌ها نشان داد كه عملكرد محيط زيستي بهتر يك نظام توليدي با عملكرد اقتصادي بدتر آن همراه است.