نقش حكم حكومتي در ارتقاي ابعاد سياسي-اجتماعي حج و تطبيقات آن

ويژگي شاخص مناسك حج، گردهمايي مسلمانان از اقصا نقاط جهان در يك مكان است. اما احكام حكومتي، به مثابه اسناد بالادستي، بر آن نفوذ و تأثير دارند؛ زيرا وليّ فقيه حسب اوضاع جامعه انساني، از سوي شارع، مأذون در صدور حكم مبتني بر مصالح همگاني است و حج نيز از موضوعات مجراي حكم حكومتي است. اين پژوهش، با روش توصيفي ـ تحليلي، به دنبال پاسخگويي به اين سؤال است كه نقش احكام حكومتي در ارتقاي ثمرات سياسي و اجتماعي حج چيست. دستاوردهاي تحقيق، حاكي از آن است كه ثبوت هلال ذيالحجه، كه نشان موعد برگزاري حج است، با تعيين و اعلام حاكم مخالف، حتي در صورت علم به مخالفت با واقع، صورت ميگيرد؛ از سويي، گستره نفوذ احكام حكومتي در موضوع حج، فقط به تعليق يا تعطيل كردن آن محدود نميشود؛ بلكه حاكم اسلامي مجاز است با توجه به وسعت حكومت و تعدُّد موضوعات، كه گاهي احكام آنها متعارض منافع همگاني قرار ميگيرند، به اقتضاي اوضاع اجتماعي، از تشرُّف به حج حامل مواد مخدر يا قاچاقچي كالا يا بدهكار مالياتي، ممانعت به عمل آورد و با بازگشت منافع اجتماعي به مردم تحت حاكميت اسلامي، مصالح عامه محقق شود.