خروج از مكه بعد از عمره تمتع و تعيين محدوده آن

تحقيق پيش رو به بررسي حكم خروج از مكه پس از اداي عمره تمتع، با توجه به توسعه اين شهر در عصر حاضر پرداخته است. نتايج اين تحقيق، كه به صورت كتابخانه‌اي و نرم‌افزاري و با تحليل ادله صورت گرفته، حاكي از اين است كه حكم خروج از مكه توسعه يافته كنوني، تابع رأي فقيه در اصل حكم خروج از مكه است؛ به اين معنا كه اگر فقيه معتقد باشد نهي از خروج از مكه، ارشادي يا به دليل رعايت و محافظت بر زمان اداي حج است، خروج از مكه بدون حاجت يا با فرض علم به عدم فوت حج، جايز است؛ اما اگر معتقد باشد كه محافظت بر زمان اداي حج، حكمت نهي از خروج اســت، متعلق حرمت، خروج از آخرين نقطه مسكوني شهر مكه در زمان حاضر و نه در عصر صدور روايات است؛ زيرا نظر عرف در تطبيق مفهوم «شهر مكه» بر مصداق آن، معتبر نيســت و دراين‌باره بايد به رأي فقيه مراجعه كرد. در اين صورت، فقيه ممكن است با توجه به روايات وارد در موضوع قصر نماز در ســفر، محدوده شهر مكه را تا جايي بداند كه خانه‌هاي مسكوني شهر توسعه يافته است. در داوري اين ديدگاه‌ها با توجه به ظهور روايات، به نظر مي‌رسد عقيده ارشادي بودن نهي و جواز خروج از مكه به طور مطلق، به صواب نزديك تر باشد.