رتبه بندي و تعامل محدوديت‌هاي مولين در ساخت هاي دواسميِ برگشت‌ناپذيرِ زبان فارسي

ساخت‌هاي دواسمي در پيشينه مربوط به اين اصطلاح، اين گونه تعريف مي‌شود: «توالي دو كلمه كه داراي طبقه دستوري يكسان هستند و عموماً با يك رابط واژگاني به هم مرتبط مي‌شوند». منظور از «دواسمي» در اين اصطلاح، مقوله دستوري «اسم» نيست، بلكه يك اصطلاح پوششي است كه مي تواند مقوله هاي دستوري اسم، صفت، فعل، قيد و حرف را در بربگيرد. يك مسئله مهم در ساخت‌هاي دواسمي، ترتيب عناصر و سازه ها در اين ساخت‌هاست. براي تعيين اين ترتيب، مدلي موسوم به مدل محدوديت‌هاوجود دارد كه توسط مولين (2014) مطرح شد. اين مدل داراي اصول و محدوديت‌هايي است كه ترتيب قرار گرفتن عناصر در ساخت‌هاي دواسمي را مشخص مي كند. اين محدوديت‌ها عبارت‌اند از: محدوديت‌هاي معنايي كاربردشناختي، محدوديت‌هاي واجي غيروزني، محدوديت‌هاي واجي وزني و محدوديت‌هاي بسامد و ترتيب الفبايي. محدوديت‌ها در اين مدل براي تبيين ساخت‌هاي دواسمي با هم رقابت مي كنند. اين امكان وجود دارد كه يك محدوديت خاص در مورد همه ساخت‌هاي دواسمي كاربرد نداشته باشد و فقط بر روي ساخت‌هاي دواسمي خاصي اعمال شود. دليل جداسازي محدوديت‌ها از يكديگر به علت تفاوت هاي موجود در آنهاست. در اين مدل، محدوديت‌ها با هم تعامل مي كنند و اغلب همبستگي معناداري با هم دارند. هدف تحقيق حاضر، بررسي ساخت‌هاي دواسميِ برگشت‌ناپذيرِزبان فارسي در چارچوب اين مدل، رتبه بندي محدوديت هاي مولين و نيز تعامل و رقابت آنها با يكديگر براي تعيين ترتيب سازه ها در ساخت‌هاي دواسمي زبان فارسي است. براي انجام اين پژوهش، داده هاي تحقيق كه مشتمل بر 534 ساخت دواسمي فارسي است، بر اساس مدل محدوديت‌ها مورد تحليل قرار گرفت، سپس محدوديت‌هاي مولين بر اساس ساخت‌هاي دواسمي زبان فارسي رتبه‌بندي شد و در نهايت تعامل و رقابت اين محدوديت‌ها در زبان فارسي مشخص گرديد. نتايج تحليل داده‌ها نشان داد كه محدوديت واجي غيروزني، بيشترين تعداد از ساخت‌هاي دواسمي زبان فارسي را تبيين مي كند و در رتبه اول قرار دارد، اما محدوديت معنايي كاربردشناختي، كمترين تعداد از ساخت‌هاي دواسمي زبان فارسي را توجيه مي كند و از اين نظر در مرتبه آخر محدوديت‌ها قرار دارد.