خوشه‏ بندي روايت‏ هاي اوسنه‏ عاميانه «سنگ صبور»

در جمعيت‏هاي انساني آميختگي‏هاي قوميتي و همزمان با آن آميختگي‏هاي فرهنگي به وفور رخ داده است. ميزان مهاجرت بين دو جمعيت، تابعي از فاصله جغرافيايي بين آنهاست. از سوي ديگر نيز شرايط اجتماعي، اقتصادي و سياسي جمعيت‏هاي نزديك به هم، بسيار به هم شباهت دارد. انتظار مي‏رود كه روايت‏هاي مختلف يك داستان عاميانه به هم شباهت داشته باشد. به منظور بررسي درستي اين فرضيه، در پژهش حاضر به بررسي فنتيكي 37 روايت از داستان عاميانه «سنگ صبور» در جمعيت‏هاي ايران و يك روايت از افغانستان پرداخته شد. در روايت‏هاي مورد استفاده مجموعا 40 ويژگي كه برخي بيش از دو سطح داشتند استخراج شد. پس از تبديل آنها به ويژگي‏هاي دو حالتي (صفر و يك)، در مجموع 53 ويژگي دو حالتي بدست آمد. اطلاعات وارد نرم‏افزار آماري SPSS شد. خوشه‏بندي روايت‏ها با استفاده از «فاصله اقليدسي» و آناليز «پيوستگي درون‏گروه‏ها» انجام شد. همبستگي فاصله‏هاي جغرافيايي و اقليدسي معني‏دار مي‏باشد (r=+0.197, df=701, P 0.001). با توجه به كوچك بودن شدت همبستگي، فاصله جغرافيايي نمي‏تواند توجيه كننده تفاوت‏هاي بين روايت‏ها باشد. روايت‏هاي مورد مطالعه در دو خوشه مجزا قرار گرفتند. خوشه اول تعداد 28 روايت و خوشه دوم 10 روايت را در خود جاي داده است. خوشه اصلي دوم شامل 10 روايت است. روايت‏هاي خوشه‏هاي اصلي تفاوت عمده‏اي بويژه در ماجراهاي ابتداي داستان با يكديگر دارند. در تمامي روايت‏هاي خوشه اول، «پيشگويي» مي‏شود كه «قهرمان داستان» در آينده با مشكلات زيادي روبرو خواهد شد، در حاليكه در 9 مورد از ده روايت خوشه دوم، اشاره‏اي به پيشگويي براي آينده قهرمان داستان نشده است.