اثر آبياري با فاضلاب بر انباشت فلزات سرب و كادميوم در خاك و دانه‌هاي گندم و جو

نظر به كمبود منابع آب با كيفيت، استفاده از فاضلاب تصفيه‌شده به‌عنوان يكي از منابع آبي در دسترس، مي‌تواند تا حدي از چالش تقاضاي آب در بخش كشاورزي در كشور بكاهد. هدف از اين پژوهش، بررسي تجمع سرب و كادميوم در خاك و محصولات زراعي گندم (با كاربرد فاضلاب تصفيه‌شده براي آبياري) و جو (آبياري با تركيبي از فاضلاب تصفيه‌نشده و آب چاه)، در شهرستان قدس مي‌باشد. بدين منظور، طي سه ماه رويشي (نيمه اسفند تا نيمه خرداد 1396) هر10 روز يك نمونه از هر تيمار آبياري جهت بررسي خصوصيات آب‌هاي ورودي آزمايش شد (مجموعاً 9 نمونه از هر تيمار). 60 نمونه گياه گندم و جو (30 نمونه از هر گياه) و 30 نمونه خاك در پاي هر گياه نيز در خرداد 1396 به‌صورت تصادفي برداشت شد. نتايج نشان داد كه مقادير pH، هدايت الكتريكي، اكسيژن-خواهي زيستي و شيميايي و غلظت‌هاي كادميوم و سرب در تيمار تركيبي فاضلاب تصفيه‌نشده و آب چاه بيشتر از تيمار فاضلاب تصفيه‌شده بود. ميانگين غلظت كادميوم در دانه‌هاي دو گياه داراي اختلاف معني‌داري نبود، هرچند غلظت سرب در دانه جو به‌صورت معني‌داري بيشتر از گندم بود. ميانگين هر دو فلزدر خاك‌ مزارع گندم با جو داراي اختلاف معني‌داري نيست. ضريب تجمع زيستي در دانه‌هاي گندم و جو نشان داد كه هيچ‌كدام توانايي استخراج فلزات مذكور را ندارند. تنها غلظت فلز سنگين سرب در دانه‌ي جو بيشتر از استاندارد سازمان جهاني بهداشت بود كه نشان‌ مي‌دهد دانه‌ي جو توليدشده در اين مزرعه براي مصرف انسان مضر مي‌باشد.