بررسي فني، تاريخي و دسته‌بندي تزئينات زرآراسته در كاشي‌هاي دوران اسلامي ايران

مقاله حاضر با هدف بررسي فني و تاريخي گروه ويژه‌اي از آرايه‌هاي كاشي‌كاري دوران اسلامي با نام تزئينات زرآراسته در محدوده جغرافيايي ايران امروزي تدوين شده است. كاشي‌هاي زرآراسته (كه گاهي با عنوان طلاچسبان نيز شناخته مي‌شوند) داراي لايه‌ي نازكي از طلا هستند كه به‌عنوان تزئين و به شيوه‌هاي مختلف روي لعاب اجرا شده‌اند. كمبود طبقه‌بندي فني و تاريخي در اين حوزه مشكلاتي را در بررسي‌هاي باستان‌شناسي، تاريخ هنر و حفاظت آثار پديد مي‌آورد. اين تحقيق دستاورد چندين سال مشاهده و بررسي ميداني و كتابخانه‌اي است كه به‌صورت توصيفي و تحليلي ارائه مي‌شود. با توجه به متن كتاب عرايس الجواهر و نفايس الاطايب و هم چنين مطالعات فني مي‌توان گفت كه لايه طلا در كاشي‌هاي زرآراسته با استفاده از ورق يا پودر طلا اجرا شده است. علاوه بر اين پژوهش‌هاي مختلف نشان مي‌دهند كه كاشي‌هاي زرآراسته از نگاه فني ريشه در سفالينه‌هاي مينايي دوره سلجوقي دارند. از نگاه تاريخي زرآرايي روي كاشي پس از فراموشي تكنيك ساخت كاشي‌هاي مينايي به‌صورت تزئين روي كاشي‌ها و ظروف لاجوردينه ايلخاني و سپس روي كاشي‌هاي هفت‌رنگ، تك‌رنگ يا معرق از دوره تيموري تا قاجار در نقاط مختلف ايران ادامه يافت. كاشي‌هاي زرآراسته از نگاه تكنيكي در چهار گروه مختلف طلاييقرمز، زراندود، شبه لايه چيني و نقاشي با پودر طلا طبقه‌بندي مي‌شوند.