بررسي تطبيقي برهان صديقين در آراء فيض كاشاني و مدرس زنوزي

برهان صديقين از مهم‌ترين و موثق‌ترين براهين اثبات واجب تعالي است، لذا حكماي اسلامي به دنبال ارائه تقريرهاي محكم‌تر و روشن‌تر از آن تلاش‌هاي فراواني داشته‌اند. فيض كاشاني و مدرس زنوزي نيز در اين مسير با بهره‌گيري از مقدمات و مباني خاصي ورود نموده و تقريرهايي ارائه كرده‌اند. تحقيق پيشرو با بررسي آثار اين دو انديشمند به عنوان دو تن از پيروان تأثيرگذار حكمت متعاليه، به دنبال فهم و بيان تقريرهاي آنان از برهان صديقين بوده است تا در ضمن نقدي مختصر، با تطبيق آنها بر يكديگر، مختصات و امتيازات آنها را ارائه كند. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد فيض كاشاني از سه اصل اصالت وجود، امكان فقري وجود معلول و امتناع دور و تسلسل به تقرير برهان مي‌پردازد، در حالي كه مدرس زنوزي اصالت وجود، تشكيك در وجود و فقر وجودي ماسوي الله را مباني تقرير خود قرار داده است. از جمله اختلافات تقريرهاي دو انديشمند، بهره‌گيري فيض از روش تقسيم وجود، و استفاده مدرس زنوزي از روش ترديد است.