كاربرد مدل فرايند رويكرد اقدام بهداشتي به منظور تعيين عوامل مؤثر بر فعاليت جسماني در مبتلايان به پرفشاري خون

Application of the Health Action Process Approach (HAPA) Model to Determine Factors Affecting Physical Activity in Hypertensive Patients

فعاليت جسماني، نقش انكارناپذيري در تسريع روند بهبودي و پيشگيري از عوارض در افراد مبتلا به پرفشاري خون ايفا مي‌كند. مطالعه حاضر با هدف تعيين عوامل مؤثر بر فعاليت جسماني در افراد مبتلا به پرفشاري خون با استفاده از مدل رويكرد فرآيند اقدام بهداشتي (HAPA) در سال 98-1397 انجام گرفت. روش ­كار: با روش نمونه‌گيري آسان، 176 فرد مبتلا به پرفشاري خون از مراكز جامع سلامت شهر آستانه اشرفيه براي شركت در مطالعه توصيفي مقطعي انتخاب شدند. داده‌ها با پرسشنامه اطلاعات دموگرافيك، پرسشنامه بين المللي فعاليت جسماني و مقياس‌هاي مرتبط با مدل HAPA اندازه‌گيري و با نرم افزار AMOS نسخه 22 و آزمون‌هاي كاي اسكوئر، تي مستقل، ضريب همبستگي و آناليز مسير تحليل شدند. يافته­ ها: قصد، خودكارآمدي مقابله، خودكارآمدي عمل و انتظار پيامد با فعاليت جسماني همبستگي معناداري داشتند (0/05>p). همچنين، خودكارآمدي عمل، انتظار پيامد، خطر درك شده بر قصد تأثير معنادار داشتند (0/05>p). ضريب مسير بين قصد (0/05>p) و خودكارآمدي مقابله (0/01>p) با فعاليت جسماني معنا‌دار بود. نهايتاً مدل HAPA به خوبي با داده‌ها برازش داشت و سازه‌هاي آن به ترتيب 45% و 31% واريانس قصد و رفتار را توصيف كردند. نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش بر نقش متغيرهاي روانشناختي مانند خودكارآمدي عمل، خودكارآمدي مقابله، انتظار پيامد و خطر درك ­شده در انجام فعاليت جسماني منظم تأكيد و ضمناً استفاده از مدل HAPA براي تبيين عوامل مؤثر بر فعاليت جسماني در افراد مبتلا به پرفشاري خون را پيشنهاد كرد.

Introduction: Physical activity plays an undeniable role in accelerating the recovery and prevention of complications in hypertensive patients. The purpose of this study was to determine factors affecting physical activity in hypertensive patients using Health Action Process Approach (HAPA) model in 2019- 2020. Materials and methods: By convenience sampling, 176 hypertensive patients from the health care centers of Astaneh-ye Ashrafiyeh city were selected to participate in this descriptive cross-sectional study. Data were measured by demographic information questionnaire, International Physical Activity Questionnaire and HAPA Model related Scales. Data were analyzed using AMOS 22.0 software and chi-square, independent t-test, Pearson correlation coefficient and path analysis. Results: Intention, coping self-efficacy, action self-efficacy, and outcome expectancies were significantly correlated with physical activity (p<0.05). Also, action self-efficacy, outcome expectancies, perceived risks had significant effect on intention (p<0.01). Moreover, the path coefficient between intention (p<0.05) and coping self-efficacy (p<0.01) with physical activity behavior was significant. Finally, the HAPA model fitted well to the data and its constructs described 45% and 31% of the variance in intention and physical activity behavior, respectively. Conclusion: The results emphasized the role of psychological variables such as action self-efficacy, coping self-efficacy, outcome expectancies and perceived risks in regular physical activity and also suggested the use of HAPA model for explaining factors affecting regular physical activity in hypertensive patients.