شناسايي توزيع زماني و مكاني نمايههاي جوي فرين در استان مازندران

Identification of temporal and spatial distribution of extreme atmospheric indices in Mazandaran province

ديدباني جهاني در سال­هاي اخير تغييرات قابل ملاحظه­ اي را در رفتار و ويژگي ­هاي پديده ­هاي جوي فرين نشان مي­دهد. موقعيت خاص جغرافيايي، توپوگرافي و تنوع در رخداد سامانه هاي جوي در استان مازندران هر ساله سبب وقوع تعدادي از پديده هاي فرين مي­ شود. در سالهاي اخير تعداد و شدت آن­ها در استان افزايش يافته است. در اين تحقيق از آمار روزانه دما و بارش در 15 ايستگاه همديدي استان به منظور شناسايي توزيع زماني و مكاني رخداد فراسنج­ه اي فرين استفاده شد. از ايستگاه­ هاي بابلسر و رامسر با دارابودن آمار بلندمدت (2017 – 1971)، جهت بررسي روند تغييرات نمايه­ هاي فرين دما و بارش استفاده شد. روند نمايه ­هاي دمايي نشان داد كه طول مدت گرما، تعداد روزهاي تابستاني و شب­هاي حاره­اي به طور خيلي چشمگير افزايش و اختلاف دماي بيشينه و كمينه روزانه به طور چشمگيري كاهش يافته است و تغيير معني­داري در روند نمايه­هاي بارش در هيچ يك از اين دو ايستگاه مشاهده نشد. بررسي نمايه­ هاي فرين فراسنج دما روشن كرد كه فراواني روزهاي يخبندان در نواحي مرتفع بيشتر است و روزهاي يخي در نواحي ساحلي- جلگه ­اي به­ ندرت روي مي ­دهد. نمايه­ هاي حداقل دماي روزانه، روزها و شب­هاي سرد با افزايش ارتفاع در استان رابطه­ ي مستقيمي دارند. ميانگين دماهاي بيشينه و تعداد روزها و شب­هاي گرم در نواحي ساحلي- جلگه­ اي شرق استان بيشترين مقدار را دارد و به سوي نواحي مرتفع و غربي استان كاهش مي يابد. دامنه تغييرات شبانه­ روزي دما در نواحي كوهستاني بيشترين مقدار را داراست. بنابراين نمايه­ هاي دماي بيشينه در مناطق شرقي استان و نمايه­ هاي دماي كمينه در ارتفاعات استان سهم بيشتري دارند و توزيع دما در استان مازندران با توپوگرافي منطقه همخواني مناسبي دارد.بررسي نمايه­هاي بارندگي روشن كرد كه از نواحي ساحلي- جلگه­ اي غرب استان به سمت ارتفاعات و شرق استان، از ميزان و شدت بارش­ ها كاسته مي شود. در بررسي نمايه­ هاي فصلي كمترين دماي كمينه در تمام فصول ايستگاه بلده مي­ باشد.

Introduction Global observation in recent years has shown remarkable changes in the behavior and characteristics of extreme atmospheric phenomena. Geographic location, topography and variety in the occurrence of atmospheric systems causes a number of these phenomena in the Mazandaran province every year. In recent years, the number and severity of extreme events in the province has increased. Therefore, it is necessary to identify temporal and spatial distributions of the mentioned hazards in order to adapt to these hazards and reduce the effects of extreme phenomena. Materials and methods Daily temperature and precipitation data were used in the 15 stations of the Mazandaran province in order to identify the temporal and spatial distribution of the extreme parameters. To ensure the quality of them, homogeneity, adequacy of data and recovering and estimation of lost data implemented. Data homogeneity was investigated by Run-Test method. In this method, each of the series values is compared with the mean of the data. The parameter z is computed (relation 1). If its magnitude is greater than 1.96, the data is considered at 95% heterogeneous confidence level here r, m and n are the total number of sequences, the number of values smaller than the mean and the number of values greater than the mean, respectively.