تأثير فاصله رديف كشت و جهت خاكورزي بر هدررفت آب و خاك در اراضي ديم

تعيين فاصله رديف كشت مناسب براي هر يك از جهت هاي كشت براي جلوگيري از هدررفت آب و خاك در كشتزارهاي ديم حائز اهميت است. بنابراين اين مطالعه با هدف بررسي اثر هم زمان جهت و فاصله رديف كشت در كشتزار ديم گندم در منطقه نيمه خشك انجام گرفت. براي اين منظور 12 كرت به ابعاد 5 × 5 مترمربع براي بررسي اثر دو جهت خاكورزي (موازي شيب و روي خطوط تراز) و دو فاصله رديف (20 و 25 سانتي متر) در اوايل پاييز 1394 احداث شد. هدررفت آب و خاك پس از باران طبيعي منجر به رواناب طي دوره رشد گندم (از مهر 1394 تا تير 1395) اندازه گيري شد. پس از پايان هر رگبار، حجم مخلوط رواناب و رسوب در مخزن انتهاي كرت اندازه گيري و غلظت رسوب تعيين شد. تحليل داده ها نشان داد كه جهت و فاصله رديف كشت هر دو اثري معني دار بر هدررفت آب و خاك داشتند (0.001 p). هدررفت آب و خاك در كشت روي خطوط تراز به ترتيب 5.9 و 3.5 برابر كم‌تر از كشت موازي شيب و در فاصله رديف كشت 25 سانتي متري به ترتيب 47 و 34 درصد كم‌تر از فاصله رديف كشت 20 سانتي متري بود. در كشت روي خطوط تراز با فاصله رديف كشت 25 سانتي‌متري در مقايسه با كشت موازي شيب با فاصله رديف كشت 20 سانتي‌متري، هدررفت آب و خاك به ترتيب 2.6 برابر و 90.3 درصد كاهش يافت. نقش خاكورزي روي خطوط تراز با فاصله رديف كشت 25 سانتي متر در كاهش هدررفت آب و خاك در اوايل دوره كشت (آبان) بيش‌تر از دوره هاي ديگر بود. در اين دوره پوشش گياهي كافي روي سطح خاك تشكيل نشده و نقش پشته هاي خاك در حفظ آب بيشتر بود. اين پژوهش نشان داد كه كشت روي خطوط تراز و با فاصله رديف 25 سانتي متر راهكاري مؤثر در مهار هدررفت آب و خاك در كشتزارهاي ديم است.