تعلق حقوق معنوي (اخلاقي) براي صاحبان اسرار تجاري: نقطۀ تمايز اسرار تجاري با نظام مالكيت فكري

در نظام مالكيت فكري، به‌منظور حمايت از خلاقيت‌ها و آثار فكري، براي پديدآورندگان و صاحبان آنها دو نوع حقوق اقتصادي و معنوي (اخلاقي) درنظر گرفته شده است. در قلمرو اين نظام، نوعاً حقوق معنوي امتيازاتي غيرمالي‌اند كه براي حمايت از شخصيت پديدآورنده به‌وجود آمده‌اند و برعكس حقوق اقتصادي، محدود به زمان و مكان نيستند. در مالكيت صنعتي و تجاري، برخلاف آثار ادبي و هنري، به لحاظ معطوف شدن توجهات به كاركردها و منافع تجاري، از اهميت حقوق معنوي كاسته شده است. اين امر به‌دليل طبيعت و نظام حمايتي منحصربه‌فرد اسرار تجاري، در خصوص آنها شدت يافته است؛ چراكه در تحقق آنها، خلاقيت، اصالت و حتي نو بودن اثر فكري حائز اهميت نيست و اتخاذ تدابير حفاظتي متعارف براي محرمانه نگه‌داشتنشان كفايت مي‌كند. به همين سبب در منابع مكتوب، اثري از مقولۀ حقوق معنوي صاحبان اسرار تجاري ديده نمي‌شود. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه اولاً، مفهوم «حريم خصوصي» مي‌تواند مبنايي براي شكل‌گيري حقوق معنوي دارندگان اسرار تجاري باشد. البته اين امر با حقوق معنوي ناشي از ساير اموال فكري تفاوت دارد كه مي‌توان آن را به‌عنوان عاملي مهم در جهت انشقاق اسرار تجاري از نظام مالكيت فكري تلقي كرد. «حفظ محرمانگي اطلاعات» و «افشاي اسرار در قالب اختراع، تأليف و...» دو حقي‌اند كه با مفهوم مذكور توجيه‌پذيرند؛ثانياً، با توجه به اينكه منشأ پيدايش حقوق يادشده (وقوع اطلاعات در حريم خصوصي دارنده) علت تامۀ آنها محسوب نمي‌شود و نيز از آنجا كه حقوق مذكور از قبيل مقتضي نبوده و اختصاصاً براي شخص دارندۀ اسرار در نظر گرفته نشده است، ازاين‌رو بهتر است حقوق مورد بحث را قابل اسقاط، نقل و انتقال بدانيم.