كليدواژه :
SPI , ZCI , CZI , DI , MCZI , SPI , ZCI , استان هاي شمالي , خشك سالي هواشناسي , شاخص هاي خشك سالي
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف: يكي از مهم‌ترين اثرات تغيير اقليم، خشك‌سالي است. خشك سالي فرايندي است كه پس از يك دوره طولاني و بدون بارندگي به وقوع مي‌پيوندد. تعيين زمان شروع، وسعت و پايان خشك‌سالي دشوار است. در همين راستا تلاش زيادي شده است تا روش‌هاي لازم براي تجزيه‌وتحليل و نظارت بر شاخصهاي خشك‌سالي و تأثير آن بر اقليم تهيه شود. هدف از انجام اين مطالعه، بررسي شاخصهاي خشك‌سالي در دوره ده‌ساله به‌صورت توصيفيمقطعي در استان‌هاي گلستان، مازندران و گيلان است.روش كار: در يك مطالعه توصيفي-مقطعي با استفاده از داده‌‌هاي بارندگي ماهانه ايستگاه‌هاي هواشناسي وابسته به سازمان هواشناسي كشور در يك دوره ده‌ساله، پارامترهاي مختلف نظير شاخص بارش استاندارد (SPI: Standard Precipitation Index)، شاخص دهك‌ها (DI: Decile Index)، شاخص عدد Z (ZCI: Number Index)، شاخص Z چيني (CZI: Chinese Z Index) و شاخص Z چيني اصلاح‌شده (MCZI: Modified Chinese Z Index) تعيين شد. براي تجزيه‌وتحليل داده‌ها از نرم‌افزار DIP استفاده شد و شاخصهاي به‌دست‌آمده با استاندارد‌ها مقايسه شدند.يافته‌ها: نتايج نشان داد شاخصهاي مطالعه‌شده (CZI و MCZI) طي دوره ده‌ساله در استان‌هاي گلستان و مازندران با روند مشابهي افزايش يافته است، اما امكان وقوع خشك‌سالي در استان گيلان مخصوصاً در فصل تابستان به علت ميانگين بارندگي ماهانه منفي‌تر نسبت به دو استان گلستان و مازندران، بيشتر بوده است. با توجه به شاخص MCZI براي استان گيلان در اسفند ماه و مازندران در فروردين ماه با شاخص كمي به ترتيب 1 و 0/8 - داراي خشك‌ترين ماه به علت احتمالي اثرات تغييرات اقليم بوده است. نتيجه‌گيري: استفاده از نتايج اين تحقيق مي‌تواند براي تعيين و پيش‌بيني شرايط آينده و تهيه هشدار زودهنگام در زمينه خشك‌سالي و اقدامات كنترلي مناسب به‌ويژه در مناطقي مفيد باشد كه با محدوديت آب مواجه هستند.
