بررسي نظريهٔ تغيير مفهومي پل تاگارد و نتايج آن بر مسئلهٔ پيشرفت علمي

تغيير مفهومي و بررسي نتايج آن بر تاريخ علم همواه يكي از مسائل چالش‌برانگيز در مباحث تاريخ و فلسفهٔ علم بوده است. در اين مقاله ابتدا به معرفي آراي پُل تاگارد يكي از فيلسوفان طرفدار فلسفهٔ علم محاسباتي در مورد چيستي و چگونگي تغيير مفاهيم مي‌پردازيم و بر اين اساس، به رويكرد او به تاريخ علم از جهت انباشتي بودن يا انقلابي بودن اشاره خواهيم كرد. از نظر تاگارد، شواهد و روش‌ها دست‌كم چيزهايي هستند كه در اكثر انقلاب‌هاي علمي بين نظريهٔ موجود و نظريهٔ جايگزين مشترك هستند. در اين مقاله، نشان داده خواهد شد كه اين ادعا با رويكرد كل‌گرايي معناشناختي تاگارد سازگار به نظر نمي‌رسد. همچنين با موردكاوي تاريخي در خصوص انقلاب علمي مكانيك كوانتومي در تاريخ علم فيزيك، نشان خواهيم داد كه برخلاف نظريهٔ پل تاگارد‌‌ تدريجي بودن و همپوشاني نظريهٔ موجود و جايگزين دليلي بر پيوستگي آن دو نيست‌؛ زيرا اگر چه مرز دقيقي نمي‌توان ميان آن دو يافت‌‌، اما اين به معناي عدم وجود هيچ مرزي نيست و علي‌الاصول جايي نظريهٔ موجود كنار رفته و نظريهٔ جايگزين مستقر شده است.