بررسي ديدگاه جان فيشر در باب نسبتِ علم پيشينِ الهي و مسئوليت اخلاقي انسان

اين نوشتار متكفّل تبيين و بررسي رهيافت جديدي از جان مارتين فيشر در حل تعارض احتمالي ميان علم خطاناپذير و سابق خداوند با مسئوليت اخلاقي عامل است. اگر چه فيشر از يك‌سو اوصافي چون علم را از ويژگي‌هاي ذاتي و خطاناپذير الهي برشمرده و همچنين خداوند را متصف به ازليت زماني غيرتوميستي در همان چارچوب زماني موجودات مادي مي‌كند و در نهايت‌‌، اصل ثبات گذشته و فقدان كنترل انسان بر رخدادهاي انقضاء يافتهٔ زماني را مي‌پذيرد و در بادي امر با تعارض چنين علم پيشيني با ارادهٔ آزاد انسان در كنش‌ها مواجه مي‌شود‌‌، اما سنخ ديدگاه او در باب ماهيت اختيار انسان‌‌، او را از اين چالش مي‌رهاند. در تلقي فرانكفورتي فيشر اختيار عامل مسبوق به توانايي او براي مبادرت به كنش بديل در روندِ خلاف واقع نيست و از همين‌رو‌‌، اگر هم علم الهي مرادف با يكسويه شدن فعل باشد، چنين پيامدي برابر با انتفاي اختيار و آزادي عمل انسان نخواهد بود. در اين مقاله پس از تبيين مختصر ديدگاه فيشر در باب علم پيشين الهي ، بررسي اصل ثبات گذشته و امكان‌هاي بديل و رهيافت فرانكفورتي فيشر در برابر آن‌‌، به ارزيابي راه حل فيشر مي‌پردازيم و ملاحظه مي‌كنيم كه به هر حال، تصور وجود بديل فعل براي تحقّق اختيار عامل‌‌، اجتناب‌ناپذير خواهد بود.