مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تعيين مناسب‌ترين روش توليد برنج در شمال ايران بر اساس انرژي مصرفي

چكيده فارسي :

فهم شيوههاي توزيع انرژي در عملياتهاي زراعي اهميت زيادي در انتخاب سامانههاي كشت دارد. برنج به عنوان مهمترين گياه زراعي در استانهاي شمالي ايران به 3 روش سنتي، نيمه مكانيزه و مكانيزه كشت و كار ميشود. بررسي حاضر به منظور ارزيلبي نقش مكانيزاسيون در مصرف انرژي در توليد برنج در استان گيلان و تعيين ميزان سهم هر يك از عملياتهاي زراعي و نهاده‌هاي مصرفي از نظر مصرف انرژي طراحي گرديد. بدين منظور با استفاده از پرسشنامه و مصاحبههاي حضوري با 40 كشاورز در چهار منطقه مختلف در استان گيلان اقدام به جمعآوري دادههاي مورد نياز ماشين آلات و نهادههاي مصرفي شامل بذر، كود، سوخت و سموم در دو سامانه سنتي و مكانيزه توليد برنج در استان گيلان گرديد. پس از جمعآوري اطلاعات، دادههاي مربوط به هر سامانه كشت وارد نرمافزار Excel گرديد و برمبناي معادل انرژي (مگاژول بر واحد) هر يك از نهادههاي مصرفي، ميزان كل انرژيهاي ورودي و خروجي و شاخصهاي ارزيابي انرژي محاسبه گرديد. نتايج بررسي حاضر نشان داد بيشترين انرژي ورودي در هر دو سامانه توليد برنج مربوط به تهيه نشاء و پس از آن كوددهي است و كمترين انرژي ورودي مربوط به نشاكاري در هر دو سامانه ميباشد. در هر دو سامانه كشت بيشترين انرژي ورودي مستقيم در مزارع برنج مربوط به سوخت و غيرمستقيم مربوط به كود نيتروژن و بعد از آن ماشينآلات بود. مصرف سوخت در سامانه كشت مكانيزه با كاربرد بيشتر ماشين آلات بطور قابل توجهاي بالاتر از مصرف سوخت در سامانه كشت سنتي گرديد. همچنين نتايج نشان داد كه قسمت اعظم انرژي در هر دو سامانه مربوط به انرژي غيرتجديدپذير است. در بين انرژيهاي غيرتجديدپذير، كود نيتروژن در هر دو سامانه مكانيزه و سنتي بيشترين مقدار را دارا بود. ارزيابي شاخصهاي انرژي نشان داد بازده انرژي خالص براي سامانه كشت سنتي 3/153975 مگاژول در هكتار و براي سامانه كشت مكانيزه 76/142464 مگاژول در هكتار بود كه به عبارتي نسبت انرژي خروجي به ورودي در سامانه سنتي و مكانيزه به ترتيب 48/14 و 72/10 ميباشد. اين نتايج حاكي از اين دارد كه راندمان انرژي در مزارع توليد برنج با سامانه سنتي بيشتر است كه اين امر به دليل مصرف نهادههاي كمتر از جمله مصرف سوخت و ماشينآلات به ازاي محصول توليد شده در اين سامانه ميباشد.