نقش قاعده لاضرر در اثبات خيار غبن و تأثير آن بر بهبود حقوق شهروندي از منظر فقه اسلامي

فقه و حقوق اسلامي داراي ابعاد و مؤلفه‌هاي گوناگوني است كه در اين رابطه، قاعده لاضرر و خيار غبن در حيطه روابط اجتماعي و اقتصادي و به طور مشخص، زندگي شهروندان از اهميت خاصي برخوردار است. در همين راستا، پژوهش حاضر درصدد بررسي نقش قاعده لاضرر در اثبات خيار غبن و تأثير آن بر مسأله حقوق شهروند است. بر اين اساس، اين سؤال مطرح مي‌شود كه قاعده لاضرر چگونه مي‌تواند خيار غبن را توجيه كند و زمينه‌ساز بهبود حقوق شهروندي گردد؟ فرضيه نوشتار اين است: قاعده لاضرر با نفي هرگونه زيان و ضرر در اسلام و خيار غبن با قائل شدن به نقش اراده و اختيار فرد در معاملات به نحو قابل توجهي مي‌توانند باعث بهبود حقوق شهروندي شوند. مهم‌ترين نتايج پژوهش حاضر اين است كه فقهاي اماميه از قاعده لاضرر به عنوان مبنايي براي اثبات خيار غبن بهره مي‌برند. همچنين قاعده لاضرر با مدنظر قرار دادن جلوگيري از هرگونه زيان و ضرر و احقاق حقوق شهروندان، غبن فاحش و جهل مغبون را به عنوان ضرري آشكار براي زندگي شهروندان به حساب مي‌آورد كه در نهايت با اعطاي آزادي و اختيار به مغبون، زمينه‌ساز فسخ عقد و بازگرداندن حقوق شهروندان مي‌شود. پژوهش حاضر از روش توصيفي ـ تحليلي بهره مي‌برد كه با استفاده از شيوه كتابخانه‌اي و اسنادي نسبت به جمع‌آوري اطلاعات اقدام نموده است. به‌طور مشخص، بررسي ديدگاه فقها و حقوقدانان مورد توجه نوشتار حاضر است.

Islamic jurisprudence and law have various dimensions and components, and in this regard, the rule of no harm and the authority of deception in the field of social and economic relations and, in particular, the lives of citizens are of particular importance. In this regard, the present study seeks to investigate the role of the harmless rule in proving the authority of fraud and its impact on the issue of civil rights. Accordingly, the question arises as to how the no-harm rule can justify fraudulent authority and pave the way for the improvement of civil rights. The hypothesis of the article is: The harmless rule can significantly improve the citizenship rights by denying any harm in Islam and the free will by deceiving the role of the will and free will in transactions. The most important conclusion of the present study is that Imami jurists use the harmless rule as a basis for proving the authority of the deceiver. Also, the harmless rule, considering the prevention of any harm and loss and realization of citizens' rights, considers gross deception and deceitful ignorance as an obvious harm to the lives of citizens. Citizens' rights. The present study uses a descriptive-analytical method that collects information using library and documentary methods. Specifically, the study of the views of jurists and jurists is of interest in the present article.