آزادي علمي در نظام آموزش عالي ايران

آزادي علمي يكي از اصول اساسي حاكم بر نظام هاي آموزش عالي مي باشد، كه سابقه طولاني در دانشگاه هاي دنيا دارد. آزادي علمي مفهومي نسبي است و هرگاه از نسبي باوري، سخن به ميان مي آيد بايد معناي مفاهيم را در ساختار و بافت اجتماعي مورد بررسي قرار داد و به همين دليل نمي توان از يك روش هميشگي و جهان شمول استفاده نمود، بلكه بايد آن را در بستر نيازها و بايسته هاي زمان و مكان مورد بررسي قرار داد. انديشه‌ي استفاده از يك طرح جهان شمول در اين زمينه رنگ باخته و مي‌بايست جاي خود را به انديشه‌هاي فرهنگي، محيطي و اجتماعي دهد. مفهوم آزادي علمي بسيار متاثر از باورهاي اجتماعي و فرهنگي جوامع مي باشد. از اين رو هدف كلي اين مقاله، بررسي آزادي علمي در نظام آموزش‌عالي ايران است.جامعه آماري، كليه اعضاي هيات‌علمي دانشگاه‌ها و موسسات آموزش‌عالي و هم چنين خبرگان علمي اين حوزه مي‌باشد كه ۱۳ نفر از آنها به صورت هدفمند براي انجام مصاحبه‌هاي عميق انتخاب شدند. روايي ابزار نيز با روش تطبيق مشاركت‌كنندگان و بازبيني همكاران بررسي شد. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از كدگذاري باز و محوري استفاده شده است. يافته‌هاي پژوهش، شامل پنج بعد آزادي علمي (چالش‌ها، راهكارها، پيش نيازها، ملزومات و حدود آزاد علمي)، 17 مقوله اصلي و ۱۴۸ گزاره مفهومي (مقوله فرعي) بود كه روابط بين آنها در الگوي پژوهش ترسيم شد.