بازشناسي تطبيقي الگوهاي هندسۀ فراكتال در معماري و منظر باغ ايراني (نمونه موردي: باغ گلشن طبس)

بيان مسئله: امروزه بحث بازگشت به طبيعت و الگوبرداري از آن به‌عنوان يكي از ضرورت‌هاي مهم در دنيا مطرح شده است. معماران ايراني در به‌كارگيري مقياس و اتصال مقياس‌هاي متفاوت به يكديگر و همچنين در برخورد با طبيعت پيرامون موفق بوده‌اند. هندسه در عين مجرد‌بودنش مهم‌ترين زباني است كه معمار به‌وسيلۀ آن كيفيت‌هاي ويژۀ فضايي را مي‌آفريند. هدف پژوهش: در اين مقاله به موضوع باغ گلشن با بيان ويژگي‌هايش (دوران‌گرايي، رويش‌گرايي، درون‌گرايي و مركزگرايي، قرينگي، چندلايگي) در باغ‌آرايي ايراني پرداخته شده است، درصورتي‌كه هندسۀ فراكتال داراي ويژگي‌هايي شامل (هندسۀ غيرخطي، بي‌نظمي، غيرمتعارف، هندسۀ نااقليدسي، آشوب‌زدگي و قوانين خاص) است كه بياني از طبيعت‌گرا‌بودنش و نداشتن سكون و آرامش هندسه‌اي است.روش پژوهش: روش كار، استدلال منطقي از نوع توصيفي-تحليلي و شامل دو مرحله است؛ اول، مطالعات كتابخانه‌اي و استدلال براي تبيين اعتبار دروني هندسۀ باغ ايراني؛ دوم، تفسير رابطه‌اي جديد ميان يافته‌هاي حاصل‌شده از باغ گلشن طبس به‌عنوان نمونه‌اي از باغ ايراني و مقايسه با هندسۀ فراكتال جهت تبيين اعتبار بيروني.نتيجه‌گيري: آنچه از پژوهش حاضر برمي‌آيد اين است كه اگر باغ ايراني در نظام‌هاي ساختاري، گياهي، آبياري و كاركردي داراي ويژگي‌هاي فراكتالي باشد، مي‌توان اين ويژگي را به كل باغ تعميم داد. باغ گلشن طبس به‌عنوان نمونه‌اي از باغ ايراني با بهره‌گيري از تمامي ويژگي‌هاي هندسۀ فراكتال و با الهام از طبيعت و همچنين بهره‌مندي از انعطاف‌پذيري هندسه‌اي، معين و قابل شناخت در كل طرح و استفاده از فرمي همچون پنج‌ضلعي كه در طبيعت فراوان ديده شده و قابليت زيادي در فراهم‌كردن ويژگي‌هاي مذكور دارد، داراي اصول طراحي معماري فراكتال است.