تجربۀ زيستۀ بزرگسالان از فرصت‌ها و تهديدهاي فضاي مجازي: يك مطالعه كيفي

فضاي مجازي، با تشكيل مرزهايي نوين در ارتباطات اجتماعي، زمينه‌شكل‌گيري فرصت‌ها و تهديدهايي را براي انسان ايجاد كرده است. پژوهش پيش‌رو تلاش دارد تجربۀ زيستۀ بزرگسالان از فرصت‌ها و تهديدهاي ناشي از فعاليت در فضاي مجازي را شناسايي كند. بدين‌منظور با استفاده از راهبرد نمونه‌گيري هدفمند از نوع ملاكي، تعداد 22 مصاحبه ايميلي با سؤال‌هاي باز انجام شد. بزرگسالان در چهار خوشۀ مجزا به سؤال‌ها پاسخ دادند. براي دقت در تحليل داده‌ها، از نرم‌افزار مكس كيو دي اي نسخه 12 استفاده شد. براي افزايش اتكاپذيري، تأييدپذيري، باورپذيري صحت داده‌ها، از شيوه‌هاي «بازرسي و بازبيني در زمان كُدگذاري»، «بهره‌گيري از نظرات همكاران پژوهشي و تأئيد آن‏ها»، «تبيين جزئيات دقيق فرايند گردآوري و تحليل داده‌ها»، «درگيري طولاني مدت» و سه‌سو‌سازي استفاده‌ شد. در بخش فرصت‌هاي فضاي مجازي و در خوشه‌هاي خانوادگي، فرزند يا دانش‌آموز و جامعه، به ترتيب «آگاهي از اخبار روز و تسهيل در انجام امور خانواده»، «استفاده از اخبار روز، افزايش سطح اجتماعي شدن و همگرايي با دوستان» و «كاهش هزينه‌ها» به‏مثابه مهم‌ترين درون‌مايه شناسايي شد. در مؤلفۀ تهديد‌هاي فضاي مجازي، تقريباً همۀ درون‌مايه‌ها از لحاظ تكرار داراي وزن يكساني بودند و تنها در دو خوشۀ فردي و خانوادگي، تكرار كُدهاي مربوط به درون‌مايۀ اتلاف وقت، بيشتر بوده است. نتايج‌ نشان داد كه به‏رغم وجود فرصت‌هاي بي‌شمار فضاي مجازي، به‌دليل فقدان آموزش مناسب و كافي، تهديدهاي برآمده از فضاي مجازي روز به روز بيشتر نمايان و اثرگذار مي‌شود و ضرورت آموزش فراگير سواد رسانه‌اي و مديريت اين فضا بيش از پيش احساس مي‌شود.